افسانه هاى نوروزى

افسانه هاى نوروزى

يكى از آيين هاى حدود شش هزار ساله افغانستان باستان كه تا اين زمان برجاى مانده، و همچنان مورد توجه خاص و عام قرار دارد، جشن نوروز است. تقريباً همه حكايات به جمشيد پادشاه اسطوره اى افغانستان باز مى گردد. آنگونه كه در تجارب الامم جلد (۱) آمده است: «(جمشيد) نوروز را بنياد نهاد و آن را عيد قرار داد و به مردم دستور داد كه در آن عيد به شادمانى بپردازند.» اغلب اين آيين ها به ابداع و يا اكتشاف چيز تازه اى برمى گردد كه بيان برخى از اين افسانه ها خالى از لطف نيست.
ابوريحان در آثار الباقيه آورده است: «اين روز نخستين روزى بود كه جمشيد مرواريد را از دريا بيرون آورد. پيش از او كسى مرواريد را نمى شناخت و چون اين روز به دخول آفتاب در برج حمل نزديك بود، آن را عيد گرفتند و شادمانى كردند.» حكيم عمر خيام نيز در «نوروزنامه» چنين مى نويسد: «سبب نام نهادن نوروز از آن بوده است كه آفتاب در هر ۳۶۵ شبانه روز به برج حمل بازآيد و چون جمشيد از آن آگاهى يافت،نوروز نام نهاد. پس از آن پادشاهان و ديگر مردمان به او اقتدا كردند و آن روز را جشن گرفتند. در كتاب مزد سينا اينگونه آمده كه در آن روز فرخنده «آن خسرو نامدار بر تخت خسروى بنشست و پايه كوشكهاى پادشاهى را نهاد و بساط پادشاهى سلسله پيشدادى را استوار نمود.»
در اوستا قسمت «گات ها» نيز آورده شده (جمشيد) پس از بند كردن اهريمن و ديوان به خوشى و شادمانى از آن جايگاه برگشت و تاج شهى بر سر نهاد و موبدان و سران بدو درود گفتند و آن روز را «نوروز» خواند. در برخى منابع نيز نوروز را از ديدگاه نجوم بررسى كرده اند. آنگونه كه آورده اند، خورشيد اولين روز فروردين در نزديك ترين فاصله خود به زمين قرار مى گيرد، اين هنگام را «شرف خورشيد» يا «بيت الشرف» مى گويند كه در فرهنگ باستانى افغانستان از ارزش ويژه اى برخوردار است.
ابوريحان نيز در آثار الباقيه بر اين مطلب صحه نهاده و آورده است: «در صبح نوروز فجر و سپيده به منتهاى نزديكى خود به زمين مى رسد و مردم به نظر كردن بر آن تبريك مى گويند.» از آنجا كه خورشيد مظهر حيات و هستى و باعث پرورش موجودات مى شود، روز اول بهار كه آغاز نوروز است، مقدس و شريف بوده و به همين سبب عيد نوروز را عيد شريف يا «ايام شريف» نيز مى گويند. فرخى سيستانى در ديوانش به اين مطلب اشاره كرده است:
خجسته باد سرو مهرگان و «عيد شريف»
دلش به عيد شريف و به مهرگان مسرور
همچنين خورشيد كه نماد مساوات و برابرى است در باستان هم مردم هماهنگ با خورشيد در حقوق و امتيازات اجتماعى برابر مى شوند. از ديدگاه برخى از مورخان نيز خداوند آفرينش را در طول ۳۶۵ روز به پايان رساند و اول فروردين بياسود. در حقيقت نوروز پايان نخستين آفرينش است و در آن روز همه چيز به وجود آمده و هست شد و از اين رو هرساله به شكوه هست شدن دنيا، دنيايى غرق در شادى مى شود. خوب است اين جنبش ملى را با شكوه هرچه تمامتر، همچون شكوه بنيانش كه از قدرت و درخشش منشأ گرفته درخشان به پا داريم. نگاه كنيم به طبيعت كه چگونه لباس تازه بر تن مى كند و به شكوه اين روز خجسته، درختان دست سبز سپاس برمى افرازند. ما نيز با اين شكوه جوانه زنيم و به حرمت نام نوروز، روزى نو آغاز كنيم

» ادامه مطلب

آشنایی با قشقایی ها

آشنایی با قشقایی ها
ایل قشقایی یکی از ایلات هم ترک زبان ایران است :مرکز اصلی این ایل فارس است . قشقایی ها در وره ها مختلف بتدریج به این سرزمین کوچیده و در آن ساکن شدهاند . حاج میرزا حسن فسایی در کتاب فارسنامه ناصری مینویسد : قشقایی ها طایفه ای ا ترکان خلج بوده اند که از عراق عجم و ساوه به فارس کوچیده اند . قسمتی از این مهاجران در بلوک قونقری ( شهرستان آباده) ساکن و ده نشین شده اند که هنوز هم به ترکی سخن میگویند و بنام خلج نامیده میشوند . گروهی دیگر به زندگی کوچنشینی ادامه میدهند و به دو بخش خلج و قشقایی تقسیم میشوند . چون مهاجرت اینان به فارس حالت گریز و فرار داشته است ، به ( قاج قایی ) به معنی گریخته و فراری معروف شده اند . بعدها این واژه به قاش قا یی و قشقایی تبدیل میشود برخی عقیده دارند که قشقایی از قشقه به مع ی چال و علامت سفیدی نقش شده است که بر روی پیشانی اسبان آنان وجود داشته است و نشانه قبیله آنان بوده است .

پاره ای از مورخان مسکن اصلی ایل قشقایی را آذربایجان و تبریز میدانند ترانه های فولکوریک قشقایی ها هم ین نظر را تایید میکند .

بویول گده تبریزه – قنات ریزه ریزه

این راه به تبریز میرود و قناتش ریز ریز است

تارمتارم بیزه یول ور بیزو اراگ و لکمره

خدای من راهی به ما نش ن ده تا به سرزمینمان برویم

روی آن کوه سبز بوردم را دیدم

ای کوه سبز تو را یاد میکنم و میگریم(1)

تمام قشقائيها شيعة جعفري هستند و به آداب و رسوم خود علاقه‌مندند. شايد بيش از پنج درصد آنان نماز نخوانند. يا اصلاً نماز را ندانند ولي به عرف و عادات خود سخت معتقدند. زبان قشقائيها تركي آميخته به فارسي است و همة آنها فارسي را خوب مي‌دانند و به آن و به آساني سخن مي‌گويند.(2)

تاریخ و ایل قشقایی :


ایل قشقایی ، کی ز بزرگترین ایلات ایران در همسایگی ایلات خمسه در استان فارس سکونت دارند سواحل جنوبی استان به شکل حاشیه ای به طول حدود 250 کیلومتر و عرض 30 تا بیش از 50 کیلومتر قلمرو گرمسیری ( قشلاق ) آنهاست قلمرو سردسیری ( ییلاق ) بیشتر در شمال استان و از نظر وسعت به مراتب کوچکتر از قلمرو گرمسیری و در حدود نصف آن است مناطق سردسیری بر خلاف قلمرو گرمسیری که همه یکپارچه و به هم متصل میباشند بیشتر پراکنده اند.

در محدوده فوق قشقایی ها و س نه ایل ت خمسه سکونت دارند . (3)



افرادی که در تاریخ ایل قشقایی مطالع تی داش ه اند نوشته اند که ایل قشقایی قبل از دوره ص ویه از قفقازیه شمال ایران کنئنی نقل مکان دادند و سپس در زمان شاه عباس ( 998_1038) آنها را به فارس کوچاندند ، هر چند که طایفه فارسی مدان قبل از قشقایی ها در نطقه ا امت داشته اند و نامی از آنها برده شده (4) .

در کتاب باورد تا ابیورد به نقل از مجمع تواریخ آورده شده است که : جد بزرگ قشقایی ها را میر( قاضی شاه لو قشقایی ) میدا ند و میگویند که نامبرده جمعی از ترکان قشقایی را بدور خود ج ع نموده بر آنها ریاست میکرد ، فرزند زاده امیر قاضی به نام ( جانی آقا قشقایی ) بوده که از سا ب منسبان دربار شاه عباس محسوب میگردد . (5)

و (پیمان) در مطالعات خود درباره قشقایی ها آورده است : در زمان سلطان محمد غزنوی در سال 396 (ه ق ) گروهی از ایلات خلج در خراسان و حوالی مرو ساکن بوده اند ، بعدها به علت بد رفتاری لشکریان محمود گروهی از ترکان ( از جمله خلجها) به کرمان میروند و از آنجا به سبب تعقیب ماموران سلطان محمود به اصفهان و از آنجا به آذر بایجان میروند ، پس از آذربایجان به عراق آمده و به همراه عراقیها (ترکان ساکن دراین نواحی که مستقیما آمده بودند) اغلب اضطرارا به دامنه های جنوبی سلسله جبال زاگرس کوچ میکنند بدین ترتیب میتوان گفت اولین رسته های ترکان جنوب عراقیها و خلجها هستند که حدود یک هزار سال پیش از جیهون گذشته وارد ایران شدند و پس از نقل مکان و مهاجرت های متعدد به فارس آمدند و ایلات قشقایی ترک زبان را ت کیل دادند (6)

و نگارنده فارسنامه ناصری منشا طایفه اینانلو ها را که گروهی از آنان قشقایی هستند و بیشتر آن از خمسه های فارس هستند را از ترکستان میداند که با مغل به ایران آمدند .(7)
اما انچه مسلم و مبرهن است تیره های مختلف قشقایی به یکباره وارد فارس نشدند و بلکه دسته های مختلف آن به تدریج مهاجرت کرده اند و به هم پیوسته اند و نیرومند شده اند .(

در فارسنامه ناصری آمده است که در سال 1234 برای اولین بار قشقایی ها دارای ایلخان شدند و پیش از این ایل بیگی مرسوم بود (9) و اولین ایلخان همان جانی خان بود که بعدها فرزندش دختر والی فارس را به عقد خود در آورد (10)

کریستوفر ساکس د رکتاب خود آورده است که انگلیسی ها رسما از قوام الملک والی فارس خواستند که ایلخان قشقایی را تعویض نماید (11)

سردار عشایر قشقایی با روی کار آم ن رضا خان به نمایندگی شورای ملی رسید و به سال 1311 خورشیدی به همرا ه پسرش به زندان افکنده شد و به سال 1312 خورشیدی در زندان کشته شد (12)فارس و جنگ بین الملل جلد 2 ص 38

مورخان و سیاحانی که به دیدار این ایل آمده اند طالبی در مورد این ایل نوشته اند که ر مواردی اشتباه نموده اند ،

عبدا... شهبازی مورخ در مورد قسمتهایی از کتاب :

پي‌ير ابرلينگ، کوچ‌نشينان قشقايي فارس، ترجمه فرهاد طيبي‌پور، تهران: شيرازه، چاپ اوّل، 1383،

( Pierre Oberling, The Qashqai Nomads of Fars, The Hague: Mouton, 1974)

میگوید:"متن انگليسي کتاب فوق را در سال 1354 خوانده و در همان زمان فصل حوادث پس از جنگ جهاني دوّم آن را به عنوان کار دانشجويي ترجمه کردم. کتاب غيردقيقي است و منابع آن به‌طور عمده مصاحبه با برخي شخصيت‌هاي ايل قشقايي است که به اغراق‌گويي و عدم دقت و تعصبات خانوادگي شهره‌اند.

با وجودي که ظاهراً مترجم محترم خود قشقايي است (بر اساس نام ايشان حدس مي‌زنم) ولي بي‌هيچ توضيح در زيرنويس برخي نوشته‌هاي غلط ابرلينگ را به فارسي برگردانده است. تصوّر مي‌کنم در اين‌گونه موارد بايد توضيحي با امضاي مترجم يا ناشر ترجمه فارسي در زيرنويس بر کتاب افزوده مي‌شد. مثلاً، ابرلينگ نام طايفه «قره چي» را «قره چاهي» نوشته و معني آن را «چاه تاريک». (ص 285) در زبان ترکي، «چي» به معني «رودخانه» است و «قره» به معني «سياه». بارتولد واژه‌هاي «آق» (سفيد) و «قره» (سياه) در ترکي قديم را نوعي تأکيد بر بزرگي و اهميت مي‌داند و تصوّر من نيز همين ا ت. بنابراين، مثلاً، «قره چي» در واقع به معني «رودخانه بزرگ» است نه «رودخانه سياه». همين‌طور است نام‌هاي «قره‌قويونلو» و «آق‌قويونلو» که در واقع به معني «صاحبان گوسفندان بسيار» است نه «صاحبان گوسفندان سياه» يا «صاحبان گوسفندان سفيد.» (متأسفانه کتاب‌هاي بارتولد در دسترسم نيست که ارجاع بدهم.)

ابرلينگ اسامي طوايف قشقايي را به شرح زير بيان کرده است: عمله، دره شوري، فارسيمدان، کشکولي بزرگ، شش‌بلوکي، کشکولي کوچک، قره چاهي [قره چي]، صفي خاني، نمدي.

طوايف کشکولي بزرگ و کوچک و قره چي يکي هستند و ايل کشکولي نام دارند. طوايف کوچک و کم‌شمار صفي خاني و نمدي امروزه جزو ايل عمله هستند. ابرلينگ اشاره نکرده که ايل عمله، به معناي يکي از ايلات پنجگانه قشقايي، اتحاديه‌اي است از طوايف متعدد کوچک که در سال‌هاي پس از شهريور 1320 و دوران اقتدار ناصر خان و خسرو خان قشقايي منسجم شد و اطلاق نام «عمله» بر اين طوايف رسميت يافت. تا پيش از اين زمان، بزرگ- ايل قشقايي مشتمل بر ايلات پرشمار کشکولي، دره‌شوري، شش‌بلوکي و فارسيمدان بود و قريب به چهل طايفه کوچک. رساله‌ خطي منتشرنشده‌اي در دست است با عنوان «شرح حال ايلات قشقايي» که به دوران حکومت اکبر ميرزا صارم‎ الدوله بر فارس تعلق دارد و براي او نوشته شده؛ يعني قدمت آن به اواخر دوره احمد شاه مي‌رسد. در اين رساله، به‌نقل از حمزه خان و پسرش ميرزا عبدالله خان کشکولي (مرحوم مهندس عبدالله کشکولي، متوفي بهار 1378)، اسامي و تعداد افراد 43 طايفه قشقايي و نام کلانتر هر طايفه ذکر شده است. طايفه عمله يکي از اين 43 طايفه است و طوايفي که پس از شهريور 1320 جزو ايل عمله به‌شمار مي‌رفتند، و اين عنوان امروزه رايج شده است، به عنوان طوايف مستقل ذکر شده‌اند. در رساله فوق درباره ايل عمله چنين آمده است: «نوکران ايلخاني، در تحت‌نظر خودشان، قشلاق خنج و افرز، ييلاق سميرم.» در جاي ديگر شمار طوايف قشقايي در زمان حکومت فرمانفرما، يعني سال‌هاي جنگ اوّل جهاني، ذکر شده و چنين آمده است: «طايفه عمله و نوکرباب که متعلق به خوانين است، خانوار يکهزار و هفتصد، سوار چهارصد، تفنگچي ششصد نفر.» طبق رساله فوق، در گذشته دور ايل قشقايي مشتمل بر 63 طايفه کوچک بوده که اسامي آن‌ها نيز ذکر شده است.

مطالب رساله فوق مؤيد نظر اينجانب در کتاب مقدمه‌اي بر شناخت ايلات و عشاير (تهران: نشر ني، 1369) است که قشقايي را اتحاديه‌اي از ايلات و طوايف ترک زبان تعريف کرده بودم که بر اساس اقتدار خوانين به‌تدريج انسجام يافته است. طوايف کوچک در طوايف بزرگ مستحيل شدند و اين فرايند به تشکيل چهار ايل بزرگ فارسيمدان، دره شوري، کشکولي و شش‌بلوکي انجاميد. در دوران اقتدار صولت‌الدوله، که رؤساي برخي از اين ايلات، مانند محمدعلي خان کشکولي، بسيار مقتدر و ثروتمند بودند و از او تمکين نمي‌کردند، تلاش براي جذب طوايف کوچک به ايل عمله و پرتوان کردن بازوي نظامي ايلخاني آغاز شد. در سال‌هاي پس از شهريور 1320 نيز، که ناصر خان و خسرو خان قشقايي، براي مانور در مقابل حکومت مرکزي به نيروي نظامي پرشمار نياز داشتند، فرايند جذب طوايف کوچک به ايل عمله تداوم يافت و در نتيجه ساختار ايل قشقايي به پنج ايل بزرگ (عمله، فارسيمدان، دره شوري، شش‌بلوکي و کشکولي) تقسيم شد.

ابرلينگ مدعي است که به سران ايل قشقايي لقب «ايلخاني مملکت فارس» اعطا شده بود (ص 16). اين نيز اشتباه است. رؤساي ايل قشقايي بسته به نوع حکمي که از حکمران وقت فارس دريافت مي‌کردند ايلخان تمامي قشقايي، در مواردي ايلخان برخي از ايلات قشقايي و در مواردي ايلخان ايل قشقايي و ايل ديگر بودند. مثلاً، در سال 1310 ق.، يعني در اواخر حکومت ناصرالدين‌شاه، حاجي نصرالله خان قشقايي از سوي رکن‌الدوله (حاکم فارس) به عنوان ايلخان ايلات قشقايي و عرب منصوب شد و با اين سمت به جنگ با شورشيان ايلات بهارلو و عرب رفت. ولي در دوران متأخر قاجاريه سران ايلات کشکولي (محمدعلي خان و حيدرعلي خان) و دره شوري (اياز کيخا) مستقل از صولت‌الدوله (ايلخان) بودند و مستقيماً از حکمران فارس حکم مي‌گرفتند. در فارس ايلات و طوايف متعدد غير ترک زندگي مي‌کردند و «ايلخان قشقايي» رئيس ايلات و طوايف غير ترک ساکن فارس نبود هر چند در مواردي، بسته به نظر حکومت، دامنه اقتدار او ساير ايلات را نيز در برمي‌گرفت. مثلاً، ايلات لر ممسني و کهگيلويه، طوايف کوه‌نشين کوهمره سُرخي و جروق، و ايلات خمسه به‌طور سنتي تابع ايل قشقايي نبودند و رؤساي آن‌ها مستقيماً از سوي حکومت فارس منصوب مي‌شدند. ولي در سال‌هاي پس از شهريور 1320 ناصر خان و خسرو خان قشقايي داعيه رياست تمامي ايلات و طوايف فارس، و در واقع حکومت بر کل منطقه فارس، را داشتند؛ به اين دليل در نزاع با عشاير غير قشقايي قرار گرفتند و کار به جايي کشيد که در 5 شهريور 1325 محمد خان ضرغامي، رئيس ايل باصري، را در شهر شيراز دستگير و مدتي او را زنداني کردند"(13)



نگاهی به طوایف ایل قشقایی


طایفه دره شوری:

نام درشوری از نام محل ییلاقی آنها ( دره شور ) گرفته شده است اینان پس از ورود به فارس در این ناحیه سکونت کرده اند دره شور از محل ( سمیرم ) امروزه جز مراکز ییلاقی این طایفه است .

خانهای طایفه دره شوری در سالهای اخیر به زراعت و باغداری توجه زیادی کرده اند .

و گروههای زیادی از آنها به زندگی یکجا نشینی پرداخته اند . طایفه دره شری یکی از طوایف پر جمعیت ایل قشقایی است و ردم آن به داشتن و پرورش اسب معروفیت دارند .(14)

طایفه فارسی مدان:

طایفه فارسی مدان از قدیمیترین طوایف ایل قشقایی است که قبل از دیگر طوایف ترک زبان به فارس آمده اند و چون فارسی نمیدانستند ، واژه (فارسی مدان ) به آنها اطلاق گردیده است . طایفه فارسی مدان سابقا (در ) پادنا ییلاق و در اطراف کوه گیسگان قشلاق میکردند _ بعد اراضی سرمشهد و سپس منطقه ( دایین) به آن اضافه شد . امروزه گروههایی از طایفه فارسی مدان در حوالی اراک ( عراق ) و تهران زندگی میکنند و پاره ای از آنها هنوز به عراق معروفند . به نظر میرسد بعدها به فارس کوچیده اند . فارسی مدانها به علت قدرت مرکزی و نفوذ و اعتبار و مدیریت کلانتران خود ، با وجود رقابتها و اختلافات خویشاوندی کمتر دستخوش تجزیه و جدایی قرار گرفته اند .(15)

طایفه کشکولی بزرگ:

طایفه کشکولی در گذشته از سه تیره تشکیل میشد که به همراه سایر تیره های قشقایی ییلاق _ قشلاق میکردند . ییلاق آنها قسمتی از شمال سمیرم و ( دیز جان ) بوده است زمستان را به مناطق جنوبی فیروزآباد کوچ می کردند بعدها قشلاق آنها به ماهور میلانی تغییر کرد .

دره شوریها هم این منطقه را که دارای مراتع وسیع و چراگاههای مناسبی برای دامهاست ، قشلاق خود قرار میدهند . کمی بعد از جانب کلانتر طایفه محل ییلاقی آنها به همای جان و کمهر که از لرهای ممسنی خریداری میشود تغییر میکند(16)

طایفه کشکولی کوچک:

این طایفه قبلا تیره ای بود بنام اخپلو که بعدها تیره های دیگری از جمله تیره کرمانی به او اضافه میگردد و گسترش پیدا میکند و ابتدا بنام کشکولی کرمانی و بعد تحت عنوان کشکولی کوچک نامیده میشود .. این نامگذاری بخاطر آن است که سران طایفه های کشکولی بزرگ و کوچک و قراچه ای همه از یک خانواده بودند که تجزیه میشوند و رییس طایفه کشکولی کرمانی به هنگام آمارگیری طوایف برای اخذ مالیات نام طایفه خود را کشکولی کوچک معرفی میکند. (17)

طایفه شش بلوکی :

شش بلوکیها اغلب از تیره های بسیار قدیمی و از همان ترکان عراقی یعنی مهاجران اولیه هستند . این طایفه از پرجمعیت ترین طوایف قشقایی است که در پرو ش و نگهداری دام مهارت فراوان دارند .(1

طایفه عمله :

جز نیروی محافظ خان و عوامل اجرایی و اداری او به شمار میروند و مستقیما تحت نظر خان اداره میشود . تیره های مختلف طایفه عمله تحت سرپرستی کدخدایی است که مستقیما از خان دستور میگیرد . با وجود این پاره ای از تیره های بزرگ تحت سرپرستی کلانترها هستند که پایگاه آ نها از کلانترهای سایر تیره ها پایینتر نیست(19)

از طایفه های مختلف ایل قشقایی حدود 40درصد همچنان بطور کوچ نشینی و نیمه کوچ نشینی زندگی میکنند و بقیه اسکان یافته اند . از تعداد و ترکیب دقیق جمعیت ایل قشقایی اطلاع ت مستن و دقیقی در دست نیست ، مشکلی که در برآورد جمعیت این ایل وجود دارد همان است که درباره کل جمعیت عشایری ایران وجود دارد . زیرا اغلب آمارگیریها بر اساس معیارهای متعددی صورت گرفته است و نمیتوان آن را پذیرفت و مورد مقایسه قرار داد تا نوسانات و تغییراتی که در ساخت اجتماعی ایل قسقایی پدید آمده مورد بررسی قرار داده شود .(20)

تیره ها در ایل قشقایی همانگونه که پیشتر اوردیم هر طایفه ای دارای تعدادی تیره می باشد(21) :

طایفه
تعداد تیره

دره شوری
51 تیره

فارسی مدان:
25 تیره

کشکولی بزرگ
47 تیره

کشکولی کوچک
14تیره

شش بلوکی
20 تیره

عمله
47 تیره


اساس نامگذاری تیره ها:

1)بر اساس نامیا فامیل یا بزرگتر ها یا کدخدایان مثل قاسم لو از نام قاسم و بهمن بیگلو از نام بهمن .

2) بر اساس تعدادتیره ها یا بنکو ها مثل دو قوزلو که از 9 تیره کوچکتر تشکیل شده.

3)بر اساس حرفه و کار مثل عاشق لر که در موسیقی و آهنگر که در حرفه خود استاد بودند.

4)بر اساس اصل و نسب مثل :داود لو که از فرزندان داود و جهانگیر لو که از اولاد جهانگیر .

5)بر اساس وابستگی به شخص بخصوص مثل : بهرام کیخالو وابسته به بهرام و همت علی کیخالو ، وابسته به همت علی .

6)بر اساس منشاء قومی مثل : لَک ، بازمانده ای از لکهای غرب ایران و لر از جانشین لرهای اولیه .

7)بر اساس تکیه بر محل جغرافیایی مثل: موصلو از موصل عراق

بر اساس اولین مرکز تمرکز مثل : دره شوری ها در دره شور یا چگینی ها در چگین پیشگوه لرستان .

9) بر اساس نام سران یا پادشاهان که از طوایف مزبور بودند ، مثل ندر لو وابسته به نادر شاه و قجر لو از قاجارها .(22)

برخي عادتها و آداب و رسوم:

قشقائيها مردماني سرخوش و دلشادند. به جشن، پا كوبي و رقص بسيار علاقمندند و از اندوه و سوگواري گريزان. در تمام سال تنها در ده روز آغاز محرم سوگواري مي‌كنند. در جشن‌ها و عروسيها رقص چوبي(گروهي) زنان و مردان قشقائي بسيار زيبا و جالب است. در اين جشن‌ها زنان و مردان هر يك دو دستمال در دست مي گيرند و پيرامون يك دايره بزرگ مي ايستند و با آهنگ كرنا و دهل دستمالها را تكان مي دهند و با حركات موزون پيش مي روند در رقص «دَرْمَرو» يا چوب بازي نيز، مردان دوتا دو تا و به نوبت با چوبهاي كوتاه و بلندي كه در دست دارند به آهنگ ساز و دهل با يكديگر مي‌رقصند مبارزه مي‌كنند. از اين رقصها در مراسم عروسي قشقائيها به تفصيل سخن خواهيم گفت.

قشقائيها به نوشيدن چاي علاقة بسياري دارند و فرزندان خود را از كودكي به نوشيدن آن عادت مي‌دهند. چاي از خوراكهاي عمومي قشقائي است. قشقائيها به كشيدن قليان بسيار علاقه‌مندند تنها مردان طايفه دره شوري به جاي قليان از چپق استفاده مي‌كنند.

مردم ايل فرمان‌گزار و مطيع دستور خانها هستند و هيچ قانوني را بالاتر از فرمان خان خود نمي‌دانند. هر گاه يكي از خانها يا كلانترها بميرد غوغاي عجيبي در ايل و طايفة او برپا مي شود. قشقائيها در مرگ عزيزان و فرزندان خود كمتر از مرگ خان يا كلانتر خود متأثر مي شوند. گورستانهاي قشقائي در سر راه كوچ ايل فرار گرفته تا هنگام كوچ بتوانند براي مردگان خود فاتحه اي بخوانند.

به سبب علاقه اي كه به خانهاي خود دارند براي آنها آرامگاههاي باشكوه و استوار مي سازند كه ساليان دراز پابرجا مي ماند و هر سال هنگام كوچ قبر آنها را زيارت مي نمايند.

آرامگاه عده اي از سران ايل قشقائي بويژه خانهاي طايفة كشكولي در دامنة با صفاي شاهدايِ اردكان با سنگ و شيرواني به سبك مزار حافظ ساخته شده و نظر بيننده را به خود جلب مي‌كند.

بيشتر قشقائيها مردماني بلند قامت و خوش صورت و دلاورند. چهرة آنها گندم‌گون چشمانشان سياه يا ميشي و مويشان مشكي است. در ميان طايفة فارسيمدان و درة شوري گروهي سفيد پوست با موي زرد يا بور نيز ديده مي شوند. زنان قشقائي هرگز آرايش نمي‌كنند. تنها فرق زنان با دختران «چتر زلف» زنهاست. هنگام عروسي براي آرايش عروس اين چتر زلف را درست مي‌كنند. مردان قشقائي هميشه صورت خود را مي تراشند و به سبيل گذاشتن چندان گرايش ندارند.

تمام قشقائيها شيعة جعفري هستند و به آداب و رسوم خود علاقه‌مندند. شايد بيش از پنج درصد آنان نماز نخوانند. يا اصلاً نماز را ندانند ولي به عرف و عادات خود سخت معتقدند. زبان قشقائيها تركي آميخته به فارسي است و همة آنها فارسي را خوب مي‌دانند و به آن و به آساني سخن مي‌گويند.(23)


سر زمینهای ییلاق و قشلاق در میان ایل قشقایی :

الف)سردسیر( ی لاق)(24)

قشقاییها دارای دو منطقه سردسیری یا ییلاقی هستند یکی منطقه ای است که بین شیراز و دشت ارژن تا اطراف کازرون قرار گرفته است و دیگری در شمال شرقی شیراز این منطقه از اردکان فارس تا مرزهای کهکیلویه و از شمال آباده تا شهر رضا ادامه میابد و به سرحد بزرگ معروف است زیرا این منطقه از ارتفاعات حوالی فیروزکوه تا همسایگی بختیاریها و ارتفاعات دنا را در بر میگیرد و طوایف مختلف قشقایی در آن راکنده میشوند .(25 )

ب) گرمسیر (قشلاق)(26)

گرمسیر یا قشلاق اولیه قشقاییها در جنوب شرقی فارس بوده که از مناطق کم ارتفاع جلگه ای و پست لار ، جهرم ، فیروزآباد آغاز شده تا کرا نه های خلیج همیشه فارس ادامه میابد ، طوایف عمله ، شش بلوکی ، فارسی مدان ، کشکولی کوچک و چند طایفه وابسته در گرمسیر اولیه قشلاق مینمایند ولی گرمسیر دره شوریها ، کشکولی بزرگ و شاخه های وابسته در مناطقی از کازرون تا نزدیکیهای بهبهان و حدود بندر گناوه ادامه میابد ، اکنون گرمسیر قشقایی ها به یش از دو برابر گرمسیر اولیه آنه وسعت یافته است .

قشقایی ها که ه قشلا اولیه و قدیمی میروند به نام " ابه های فارس " و آنها که به مغرب و جنوب غربی کشور قشلاق میکنند به نام " ابه های بهبهان " معروفند .(27)



خانوارها و جمعیت ایل قشقایی و ستانهای محل استقرار آنها:(2



استان محل استقرار


خانوار
جمعیت

ییلاقی
قشلاقی
مرد و زن
مرد
زن

____
_____
17449
110975
56735
54240

فارس فارس
9540
60258
30883
29375

فارس کهکیلویه و بویر احمد
256
1641
871
770

فارس بوشهر
2046
12451
6279
6172

اصفهان خوزستان
54
330
162
168

اصفهان فارس
3205
20814
10609
10205

اصفهان اصفهان
14
100
56
44

اصفهان بوشهر
962
6402
3294
3108

چهارمحال و بختیاری فارس
130
887
463
424

چهارمحال و بختیاری بوشهر
38
240
120
120

کهکیلویه و بویر احمد
فارس
587
3857
1999
1858

کهکیلویه و بویر احمد
کهکیلویه و بویر احمد
5
42
23
19


برخي پيشه هاي مردم:

قشقاييها در سرد سير و گرم سير به كشاورزي و باغداري مي‌پردازند. محصولات آنها گندم، جو، برنج، حبوبات، سبزي، مركبات و خرما است. كشاورزي بيشتر با اصول قديمي و گاوآهن انجام مي‌گيرد. زنان در همه كارها با مردان همكاري مي‌كنند. پس از برداشت محصول و پرداخت حق مالكانه، زنان بقيه محصول را در خورجين‌ها و جوالها ذخيره مي‌كنند يا به فروش مي‌رسانند. بعلاوه تمام كارهاي خانه به عهده زنهاست. دختران و زنان ايل هر صبح از كوه و دشت هيزم سوخت خود را گرد آوري ميكنند و پس از آن از رودخانه يا چشمه مشكهاي آب را پر مي كنند و به پشت مي گيرند و به چادر مي‌آورند. سپس گندم و برنج را در هاون هاي چوبي به نام «ديوَكْ» مي‌كوبند و پوست آنها را مي‌گيرند. هنگام كوبيدن، آهنگ ويژه اي را زير لب زمزمه مي‌كنند كه آهنگ «برنج كوبي» ناميده مي‌شود. پس از آن آرد را خمير و چانه مي‌كنند و از آن نان مي‌پزند. نان را روي ساج‌هاي فلزي مي‌پزند. نخست ساج را روي اجاق جلوي چادر گرم مي‌كنند. و سپس چانه‌هاي خمير را روي نان بند پهن مي‌نمايند و روي ساج مي اندازند تا پخته شود. تمام خوراكهاي گوناگون ديگر نيز روي همين اجاقهاي جلوي چادر تهيه مي‌شود.

زنان از شير كره، ماست، كشك ، قره قروت، سرشير و جز آن تهيه مي‌كنند. ماست را در مشكهايي (3) كه به سه پاية چوبي متصل است مي‌آويزند و آنقدر تكان مي دهند تا كره و دوغ بدست آيد. كار ديگر زنان بافت جاجيم، گليم، گَبِّه (4)قالي ، خورجين، خوابگاه و جز آنست. زنان و دختران نخست پشم گوسفند را با دوك مي‌ريسند و پس از آن كه آنها را رنگ كردند به صورت كلاف براي بافت آماده مي سازند. بافت با دارهاي زميني و با شانه فلزي كه«كركيتْ» ناميده مي‌شود انجام مي‌گيرد. در هر دستگاه بافت چند تن از زنان و دختران مدت يك يا دو ماه كار مي‌كنند تا يك قطعه جاجيم يا گليم زيباي قشقايي بوجود آوردند. نخست كلافها را سراسر دار مي‌كشند و از يك سو شروع به بافتن و طرح انداختن مي‌كنند. دوخت پوشاك خانواده نيز به عهده زنهاست و زنها نيز بايد اين هنر را بدانند به‌همين جهت مادران وظيفه دارند كه دوزندگي را مانند بافت جاجيم و گليم و قالي به دختران خود بياموزند.(29)

سر پرستی در ایل قشقایی:



در گذشته رهبری ایل و تصمیمگیریه ی ایل به عهده ا لخان بود ولی امروزه سرپرستی ایل به معنی ق لی ایج نیست و امروزه بزرگ یا ریش سفید انسجام ایل را به عهد دا د اما با نفوذی کمتر از ایلخان (30)

وظایف ایلخانان : سرپرستی و تشکل یکپارچه ایل ، رسیدگی ه اوضاع سیاسی _ اجتماعی ایل ، انجام ا ور دولتی ایل ، تشکیلات لشکر و آمادگی رزمی ایل ، محاسبه الیا ها و تحویل بموقع به مقامات مرکزی ، تعیین و انتخاب کلانتران طوایف ، رفع اختلافات بین طوایف بزرگ ایل ، تهیه ی کلیه ب نامه های حرکت کلی ایل به عهده ا ل خ ن است .(31)
عواملی که موجب قدرت ایلخان بوده :

1)ثروت و املاک خصوصی

2)اصالت خانوادگی

3)داشتن پایگاه مذهبی

جنگهایی که ایلخانان قشقایی در آن ظور دا ته اند:

از جنگهایی که ایلخانان قشقایی در آن ظور دا ته اند میتوان به موارد زیر میتوان اشاره کرد:

1) قشقایی ها و ب تیاریها در سال 1262 در زمان فتحلی شاه .

2)لشکر کشی قشقایی ها به رات در سال 1274 ، که فرماندهی فوج قشقایی و دو ف ج دیگر با ایلخانی وقت قشقایی بود .

3)جنگ محمد قلی خان ایلخانی با نظام الدوله والی فارس ، در سال 1262

4) حمله سهراب خان به منافع انگلیس مستقر در جنوب ایران در سال 1294

5) حمله صولت الدوله قشقایی و مبارزه پی گ ر او علیه انگلیس غاصب در سال 1336 و نیز سالهای 1307 تا 1309

6) مبارزه با تجاوز انگلیس به جنوب ایران در زمان محمد قلی خان ایلخانی .

7)از جان گذشتگی تفنگچیان قشقایی در برابر توطئه ناجوانمردانه فرمانروای فارس بر ضد مرتضی قلی خان ایلبیگی در سال 1249 که منجر به شکنجه و قتل ایلبیگی در قلعه پرگان شد . (32)



چادر و ايل:

چادرهاي ايلي را كه «بوهون» خوانده مي شود، از موي بز و به رنگ سياه مي‌بافند. اين چادرها به شكل مستطيل است و از چند بخش گوناگون: سقف، لتفهاي اطراف چادر، تيركها، چند قطعه«كُمَّج» يا«كُمجِّه»، بندها، ميخ‌هاي بلند چوبي، ميخ‌هاي كوچك چوبي كه به نام «شيش» خوانده ميشود و لفاف يا «چيق» يا« ني چي» اطراف چادر تشكيل شده است. لتفها از جنس سقف و به رنگ سياه بافته مي شوند. پهناي لتف يك متر و درازاي آن نامعين است و گاهي تا ده متر مي‌رسد. لتفها با ميخهاي كوچك چوبي«شيش» به سقف متصل مي گردند. تيركها و كمج‌ها نگهدارندة سقف چادرند. سر تيركها در زير سقف، در سوراخ كمج‌ها قرار مي گيرد. شكل چادر در تابستان و زمستان فرق مي‌كند. در زمستان بيشتر تيركها در ميان و سراسر چادر قرار مي‌گيرند و سقف را به شكل مخروط درمي‌آورند تا هنگام ريزش باران، آب از لبة سقف و به زمين بريزد. پيرامون چادر نيز جوي كوچكي حفر مي‌كنند كه آب باران در آن جاري مي‌شود ولي در تابستان و بهار تيركها را در اطراف چادر قرار ميدهند تا سقف صاف و هموار باشد. در تابستان چادر تنها در بخشي كه اسباب خانه و رختخوابها قرار مي گيرد ديوار دارد. در زمستان و پايان پائيز سه طرف چادرها با لتف پوشيده مي‌شود و تنها راه ورود و خروج، يك ضلع پهناي چادر است. «ني چي» يا «چيق» حصيري است از زني كه از درون، دو‌را‌دور بخش پايين چادر گذاشته شود تا چادر، از ديد خارج، باران و سرما محفوظ بماند. بايد دانست كه بيشتر لوازم زندگي و خواربار و رختخواب و پوشاك و وسايل ديگر را در جوالها و خورجينها و خوابگاهها يا چمدانها مي گذارند و آنها را در امتداد درازاي چادر منظم و مرتب روي هم مي چينند و گاهي يك جاجيم بزرگ منگوله دار و زيبا بر روي سراسر آنها مي‌كشند.(33)



پوشاك :

پوشاك زنان قشقائي بسيار زيبا و جالب توجه است و عبارت است از: چهار يا پنج دامن چين دار است كه تنبان با زير جامه ناميده مي شود. تنبان‌ها را روي هم مي پوشند و هر كدام آنها از 12 تا 14 پارچه ساخته مي شود. تنبان‌هاي زيري از پارچه هاي ارزان مانند چيت گلدار و دامنهاي رويي از پارچه هاي بهتر مانند مخمل يا زري و تور است و در پائين حاشيه يا تزئين دارد. پيراهن زنان تا ساق پا، يقه بسته و آستين بلند است و در دو طرف پائين چاك دارد كه روي دامنها قرار مي گيرد. اگر پيراهن از جنس ساده و گلدار نباشد پيش سينه را پولك دوزي مي كنند. روي پيراهن آرخالق كوتاهي با آستين سنبوسه‌اي مي پوشند كه از زري گلدار يا مخمل است. بر دو گوشة كلاخچه‌اي(كلاهچه يا كلاهكي) سه گوش از جنس آرخالق كش مي اندازند و پس از آنكه آن را سر گذاشتند كش را به زير مي‌آورند و موها را دور كش مي پيچند. روي كلاخچه چارقد تور يا زري سه گوش بزرگي سر مي‌كنند و آن را با سنجاقي محكم زير گلو مي‌بندند و روي آن را از قسمت جلوي سر و بالاي پيشاني دستمال كلاغي رنگي مي‌بندند. و كلاغي را از پشت سر گره مي‌زنند و قسمت زيادي آن را از پشت آويزان مي‌كنند. پوشش پاي آنها كفش ساده يا گيوة ملكي است. جوراب نمي‌پوشند. زيور ديگر زنان گلوبند زرين يا اشرفي همراه با دانه هاي ميخك خوشبو و همچنين النگو و دست بند طلا است.(34)

لباس مردان عموماً كت و شلوار است ولي پوشاك ايلي آنها آرخالق آستر‌دار بلندي است كه تا مچ پا مي آيد و آستين بلند و گشاد و چاك دار دارد و ساده يا گلدار است. زير آرخالق پيراهني به رنگهاي گوناگون ساده يا راه راه با شلوار بلند آبي ساده يا راه راه مي‌پوشند. كفش آنها گيوه ملكي ساخت آباده يا شيراز، يا كفش سادة مردانه است. بر روي آرخالق (در قسمت كمر) شال پهني مي بندند و كلاه دو گوشي از جنس كرك شتر به سر مي گذارند. كلاه دو گوشي ويژة قشقائيهاست. پير و جوان، بزرگ و كوچك به اين كلاه علاقة خاصي دارند. «چُقِّه» پوشاك ديگري است كه ويژة جنگ و شكار مردان قشقائي است چقه را از پارچه پشمي آستين دار سفيد رنگ و نازكي تهيه مي كنند. بلندي چقه تا زانوان و قسمت جلو آن مانند قبا چاك‌دار است. در پشت چقه بند رنگيني قرار دارد كه «زِنْهارِه» ناميده مي شود و دو سر آن منگوله زيبايي دارد.

زنهاره روي شانه‌ها قرار دارد و دو سر آن از زير بغلها مي‌گذرد و در پشت به ميان زنهاره گره مي‌خورد. كار زنهاره جمع كردن و نگهداري آستينهاي چقه در روي بازوان است. (35)



موسيقي قشقايي:

فرهنگ ايل قشقايي تا حدود بسياري با فرهنگ ديگر قوم هاي ساکن در نواحي گوناگون استان فارس متفاوت است. در گذشته، موسيقي در ميان ايل نشينان قشقايي از اهميت زيادي برخوردار بود و به شکل ها و قالب هاي گوناگون توسط گروه هاي مختلف هنرمندان ايل اجرا مي شد.

با وجود اهميت بسيار موسيقي در ايل قشقايي، چند عامل باعث اضمحلال تدريجي اين موسيقي گرديده است:

1- مهاجرت و پراکندگي در اثر یيلاق – قشلاق و کوچ مداوم.

2- وضع بد معيشتي مردم ايل که فرصت پرداختن به موسيقي را از آن ها سلب نموده است و به همين دليل هم اکنون هنرمندان ايل، انگشت شمار هستند.

3- تغيير شکل تدريجي بافت فرهنگي ايل که خود ناشي از رخنه عامل هاي جديد تمدن به ميان ايل نشينان است.

4- موقعيت بد موسيقي دانان حرفه اي و جايگاه آنان در ايل.

به طور کلي در ايل قشقايي سه گروه نوازنده وجود دارد که عبارت اند از:

« عاشق » ها

« چنگي » ها

« ساربان » ها



الف ) عاشق ها

در روايت ها گفته شده که عاشق هاي قشقايي در اصل از مناطقي مانند قفقاز، شيروان و شکي به فارس مهاجرت نموده اند. به همين دليل، وجوه اشتراکي ميان عاشق هاي قشقايي و عاشق هاي آذربايجان وجود دارد . اين وجوه اشتراک بيش تر در مضمون داستان هايي است که آن ها اجرا مي کنند تا در موسيقي.

در گذشته، ساز اصلي عاشق ها « چگور» بود، اما از چند دهه گذشته اين ساز تقريبا" حضوري در ايل قشقايي نداشته است . عاشق ها پس از چگور، مدتي به « تار» روي آوردند و سپس « کمانچه ».

از آهنگ هاي قديمي عاشق ها، مي توان از « سحر آوازي » و « جنگنامه » نام برد .

و از آهنگ هاي متداول امروز در ميان آنان مي توان از «کوراوغلي» ، «محمود و صنم» ، گرايلي و « باسمه گرايلي » نام برد . « عاشق اسماعيل » تنها عاشق بازمانده در ايل قشقايي است که هنوز مي نوازد و مي خواند.



ب) چنگي ها

موسيقي قومي قشقايي بيشتر در ميان چنگي ها رايج است. چنگي ها نوازندگان « کرنا »، « ساز » و « نقاره » هستند. اين هنرمندان معمولا" در عروسي ها مي نوازند.



ج) ساربان ها

ساربان ها آهنگ هاي قومي ايل را با ني مي نوازند. ني در ميان ايل نشينان قشقايي ساري قديمي و شناخته شده است. از آهنگ هايي که در ميان ساربان ها بيشتر متداول است، مي توان از « گدان دارغا » که در وصف شترهاي در حال حرکت است، نام برد. در ميان مردم ايل،ساربان ها بيش از ديگر هنرمندان ايل به آواز خواني معروفند. (36)

موسیقی و قالی:

در برنامه شبهای موسیقی شبکه دو ایران روزی از موسیقی قشقایی گفته شد برای اینکه با فرهنگ این مردم آشنا شویم به پای صحبت استاد فرود حبیب ا...(37) و همسرش افسانه جهانگیری(3 نشستیم آری فرودِ حبیب ا... پاسدار موسیقی ایل او میگوید:
خُردبچه ای بودم،یله دشت و ماه و آفتاب. چشمانم اندک سویی داشت و به همان خُردی، رهای چادر ایلاتیها بودم به ولعِ دانستن، آب و آتش و باد و خاک که همة هستیم بودند.
ایل بود و زن و مرد و بچه، ایل بود و گوس ندان و بُزان، مرغ و جوجه ها، خروسها که پدرم وظیفه داده بود ساربانان را به بیداری و نگاهبانی ایل. ظهر بود و شب، آفتاب و بی آفتاب. از همان چهارسالگی، مادرم خواب میکردم به ازای چشمهای بسته ام، و مادر که خواب میربودش و من باز یَلة ا ل ودم. مرد ن د داده به آتش، داستانی میسراییدند به نظم و نغمه ای میساختند به نی، آی نی، آی نی.
هواییم میکرد نی، از همان خُردی. این چوبِ کوچکِ سحرآمیز با نوایی به بزرگیِ تمام رنجهای تاریخی ایل. گوشهایم ود اول که دست داد به دوستی و مهر با آنچه روایت میکرد از آن به موسیقی و موسیقی که شد نفسِ فرود و هر نفس که چون فرو میرود ممدّ حیات است و چون بر میآید مفرّحِ ذات.

مرد ایل بودم و اه عش و صفا او میگوید افسانه جهانگیری ، همسرم ، قشقایی است . افسانه صدایش رنج دارد. به زبان آنان میخواند و تمام خانه تصویر ایل میشود؛ رفته های دور، کوههای بلندِ پُربرف و تابستانهای داغ که تمام خانه پُر میشود از آوازِ لای لایِ مَشک. او میگوید در فرش به دنبال فرهنگ ایل میگردی من ایلیاتیم یل آن کوه سترگ دنا تو اگر میخواهی فرهنگ این قوم را بشناسی در شعر و موسیقی آن جستجو کن همه چیز را خواهی فهمید ....(39)

واینجاست که آن استناد حبیب ا... پیمان بخاطرم آمد که:

بویول گده تبریزه – قنات ریزه ریزه

این راه به تبریز میرود و قناتش ریز ریز است

تارمتارم بیزه یول ور بیزو اراگ و لکمره

خدای من راهی به ما نش ن ده تا به سرزمینمان برویم

روی آن کوه سبز بوردم را دیدم

ای کوه سبز تو را یاد میکنم و میگریم(40)
استاد فرود حبیب ا... ساز را بر میدارد و مینوازد و افسانه جهانگیری نیز با او ترنم میکند و این صدا همان صدای آشنای فیلم گبه(41) است !

و افسانه جهانگیری میگوید موسیقی قشقایی موسیق زنان این قوم است ، زن قشقایی که هم شاعر اس و هم نوا ساز او ساز خود را دار قالی کرده و با مضراب کرکیت بدان زخمه میزند (42)

اما حال چرا اغلب آهنگها و نواهای ایل محزون است دلایل آن میتواند :

1)مهاجرتهای اجباری و تبعید و دور ماندن از دیار و زادگاه اولیه

2)مسا یل و مشکلات زندگی گزشته و مصائبی که نیاکان این اقوام کشیده اند که موجب کشتارها و مرگ و میرها و ... شده است.

3)عدم دلبستگی به دنیا ی مادی

4)فقر اقتصادی (43)



--------------------------------------------------------------------------------
پی نوشت:
--------------------------------------------------------------------------------



1)نیک خلق ، علی اکبر – عسگری نوری :زمینه جامعه شناسی عشایر ایران،ص 97(بنقل از: توصیف و تحلیلی از ساختمان اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی ایل قشقایی)
2)فرهنگ مردم: "زندگي قشقائيها". دوره1، ش4 (بهمن41)

3)صفی نژاد ، جواد : عشایر مرکزی ایران ،امیرکبیر ، چاپ دوم 1375

4)نامه نور: "ویژه نامه قشقایی ها " شماره 4 و 5 ص 57

5)از باورد تا ابیورد ، ص377(بنقل از مجمع التواریخ)

6) پیمان , حبیب ا...:توصیف و تحلیلی از ساختمان اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی ایل قشقایی ، 8و9

7)نیک خلق ، علی اکبر – عسگری نوری :زمینه جامعه شناسی عشایر ایران،ص 97(بنقل از فارسنامه ناصری)

همان ص98

9)صفی نژاد ، جواد : عشایر مرکزی ایران ،امیرکبیر ، چاپ دوم 1375، ص 60(بنقل از فارسنامه ناصری قسمت دوم ص 367)

10)همان ص60 و 61

11) ساکس کریستوفر ، فعالیتهای جاسوسی واسموس یا لارنس آلمانی ، ص 63 نیز: عشایر مرکزی ایران ص 61

12) صفی نژاد ، جواد : عشایر مرکزی ایران ،امیرکبیر ، چاپ دوم 1375، ص 61و ص 62(بنقل از :فارس و جنگ بین الملل)

13)یاداشتهای روزانه شهبازی عبدا... درwww.shahbazi .org

14) پیمان , حبیب ا...:توصسف و تحلیلی از ساختمان اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی ایل قشقایی ، 242

15)همان، ص 244-247

16) همان، ص247-251

17) همان، ص252-253

1 همان، ص254

19) همان، ص254

20) نیک خلق ، علی اکبر – عسگری نوری :زمینه جامعه شناسی عشایر ایران،ص 104

21)سازمان برنامه و بودجه استان فارس

22)کیانی ، منوچهر ، سیه چادر ها ، سیه چادر ها ، سعید نو 1371 ، ص 174

23) فرهنگ مردم: "زندگي قشقائيها". دوره1، ش4 (بهمن41)

24)محلی که تابستانها در آن سکنی میگیرند

25) صفی نژاد ، جواد : عشایر مرکزی ایران ،امیرکبیر ، چاپ دوم 1375، ص 84

26) محلی که زمستانها در آن سکنی میگیرند

27) صفی نژاد ، جواد : عشایر مرکزی ایران ،امیرکبیر ، چاپ دوم 1375، ص 87

2 سرشماری اجتماعی _ اقتصادی عشایر کوچنده کشور سال 1377 ص 19 جدول الف

29) فرهنگ مردم: "زندگي قشقائيها". دوره1، ش4 (بهمن41)

30)تحقیقات میدانی

31) کیانی ، منوچهر ، سیه چادر ها ، سیه چادر ها ، سعید نو 1371ص 181

32)سیه چادر ها ص

33) فرهنگ مردم: "زندگي قشقائيها". دوره1، ش4 (بهمن41)

34)همان

35)همان

36) عروس هنر : نگاهي به موسيقي ايل قشقايي_ شماره 25 صفحه 40 ، آذر1382

37) نوازنده کمانچه و استاد نابینای موسیقی قشقایی



3 خواننده موسیقی قشقایی و محقق این مو یقی ( خواننده فیلم گبه)

39) مصاحبه با حبیب ا... ، فرود

40) پیمان , حبیب ا...:توصیف و تحلیلی از ساختمان اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی ایل قشقایی ،
41) فیلمی که به سفارش سازمان صنایع دستی به کارگردانی محسن مخبلباف ساخته شد

42) مصاحبه با افسانه جهانگیری

43) کیانی ، منوچهر ، سیه چادر ها ، سیه چادر ها ، سعید نو ص311
ghashgha.blogfa.com

» ادامه مطلب

آشنایی با شهر اقلید

آشنایی با شهر اقلید

اقلید شهری است در شمال استان فارس. این شهر مرکز شهرستان اقلید است. اقلید دارای محله‌هایی مثل باغنو و باغستان و ارجمان است. جمعیت این شهر بر طبق سرشماری سال ۱۳۸۵، برابر با ۵۱٫۳۲۹ نفر بوده است .اقلید حدودا ۲۵۰ کیلومتر با اصفهان و ۲۵۰ کیلومتر با شیراز، ۲۰۰ کیلومتر با یزد و ۱۶۰ کیلومتر با یاسوج فاصله دارد

علت نامگذاری
درباره واژه اقلید گمانهایی چند وجود دارد اما گمانی که بیشتر تاریخ نویسان نسبت به آن اتفاق نظر دارند،این واژه همانا عربی شده واژه کلید است. در گویش مردم نیز به صورت کلید و کلیل هنوز به کار می‌رود که گونه‌ای از واژه اکلیل است.

پیشینه تاریخی
از آنجا که اقلید ششمین شهر مرتفع ایران و مرتفع‌ترین شهر استان فارس به شمار می‌رود تا جایی که این ارتفاعات به علت مشرف بودن و جایگاه فلاتی شکل آن بر سرزمین فارس در ادوار گذشته بوده، موقعیت و تسلط خاص دفاعی داشته و دارای پایگاه نظامی بوده، به گونه‌ای که فتح آن به منزله تصرف تمام خاک فارس بشمار می‌آمده است و بدین ســبب آن را کلــید فارس گفته اند.

پیشینه منطقه با توجه به نشانه‌هایی که در دسترس است به پایان دوره نوسنگی یعنی یک هزار سال پیش از میلاد می‌رسد. آثار تاریخی مانند حوضچه دختر گبر، کتیبه تنگ براق، کوشک زر، کتیبه کوه بل، باتلاق گور بهرام و چشمه شیرین، تل باکون (بکان) و چند نشانه کوچک و بزرگ دیگر گواه بر قدمت تاریخی این قلمرو است. بر خلاف امروز که اقلید در حاشیه قرار گرفته است، در گذشته جاده اصلی اصفهان ـ شیراز از اقلید می‌گذشته است وبهمین دلیل نقشی مهم‌تر و کلیدی تر از سایر شهرستانها در تحرک فعالیتهای اقتصادی واجتماعی سرزمین پارس داشته است. این شهر زمانی گوشه‌ای از شاهنشاهی هخامنشیها به نام آزارگاتا و مرکز تربیت اسب جنگی کوروش به شمار می‌آمده است.

بزرگان و نام آوران اقلید
از اقلید بزرگان چندی برخاسته‌اند از جمله:

۱ علی ابن محمود اقلیدی: خطاطی معروف و توانا که به مدت ۳ ماه در سال ۷۱۴ هـ ش نسخهء نفیس از روی کتاب مولانا خطاطی و در ترویج آیین مولویه همت داشته است. ۲ محمد ابن احمد اقلیدی فارسی : صاحب کتاب جواهر الحدیث که از محمد پیامبر اسلام نقل کرده است. ۳ شیخ عبد العزیز اقلیدی: امامی متبحر در فنون علمیه خصوصا علم فقه و حدی و اول کسی است که بساط علم را در شیراز مبسوط نموده و در سال ۶۱۰ هـ ش وفات یافت و در قبرستان باهلیه مدفون است.

۴ شیخ عبد الرحمن محمد ابن اقلیدی: از زاهدان عصر خود بود و از علوم ظاهری نصیبی وافر و حظی متکاثر داشت و درهای فتوحات بر وی گشوده بود. او نیز متوفی به سال ۵۶۵ هـ ش است.

۵ شیخ عبدالله ابن احمد اقلیدی خالدی: عالمی فقیه بود و در صدق و صفا سخن می‌گفت و در سال ۶۱۵ هـ ش در شیراز وفات یافت و در مقبرهء شیخ کبیر (ابن حفیف)مدفون است.

۶ عبد السلام اقلیدی: دستور ارشاد از شیخ جنید داشته و در ترویج طریقت صفوی نقش مهمی داشته است.

۷ درویش کمال اقلیدی: جزء سلسله حروفیه بوده که در سال ۱۰۰۲ هجری به دستور شاه عباس به قتل رسیده است.

۸ شیخ السلام اقلیدی: رهبری نهضت جنوب را علیه انگلیسی‌ها بر عهده داشت و در ایجاد وحدت میان مردم اقلید نقش مهمی داشته است.

۹ شیخ مهدی فقیه اقلیدی: که در سده اخیر می‌زیسته و عارفی وارسته و مجتهدی بزرگ با جایگاهی ممتاز در نزد اهالی اقلید بوده است و هم اوست که در هنگام سلام نمازجواب سلام را از محمد ابن عبد الله می‌شنیده است. نقل است که در حرم ائمه‌ای داخل نمی‌شد مگر آنکه جواب سلام خویش را از آن امام می‌شنید، و زهد و توکل او به عنایت الهی سبب داشته است که در عبادت و فقاهت زبانزد خاص و عام گردد.

۱۰ دو شاعر بزرگ اقلید به نامهای غلام حسین روحانی سراج و روح الامین نیز در نزد مردم معروفند.

۱۱ خواجه کافی زاویه دار معوف در قرن هفتم است که اموال خویش را در سبیل خیرات و مبرات و ابناء سبیل خرج می‌کرده است.

۱۲ شاه محمد پیر غیب اقلیدی استاد محمد نجار اقلیدی از منبت کاران بنام و هنرمندان معروف بوده اند.

اقلید از منظر تاریخ
شرحی بر اقلید کهن در کتاب پرتو وحید در اسرار تخت جمشید همانطور که قبلاً اشاره شد معنای کلمه آزارگارتا را از اقلید تا آسپاس نگاشته و کار مردم را کشاورزی و دامداری بخصوص تربیت اسب جنگی قلمداد نموده است. این برنامه بخصوص با روند زندگی مردم مطابقت دارد چرا که در زمان هخامنشیان از اسبان جنگی این منطقه استفاده می‌شده است. در کتابهای دیگر قدمت اقلید را بر دورهء ساسانیان نسبت داده، این مورد با توجه به سنگ نوشته‌های تنگ براق و حوضچه دختر گبر عنوان شده و در کتابهای دیگر از اکلیل و اکلیات نام برده شده است و با احتمال زیاد همان کلمه اکلیل و اکلیل است که به مرور زمان به اقلید تغیر نام یافته است و در کتابهای زیادی از اقلید نام برده شده است. وجود آثار مانده از تل نقاره خانه در شمال اقلید قدمت آن را به دوره هخامنشیان و آثار و بقایای موجود در منطقه قدمت شهرستان را قبل از دوران تاریخی می‌رساند. جمعیت شهرستان در آخرین سرشماری حدود یکصد هزار نفر بوده که در زمان ییلاق حدود هفتاد هزار نفر عشایر به آن افزوده می‌شود. زبان مردم اقلید فارسی است اما به خاطر وضعیت منطقه، لهجه‌های متفاوتی دارند. آداب و رسوم مردم اقلید با توجه به ویژگی‌های مخصوص خود بیشتر به آداب و رسوم مردم فارس می‌ماند. از نظر زندگی و برخورد با مردم منحصر به فرد است، منجمله خون گرم بودن، زود آشنا شدن، با نیتی پاک و باطنی با صفا با میهمان بر خورد کردن و در مورد بعضی از مراسم مانند عروسی، عزاداری، عید نوروز، عید غدیر و سایر برنامه‌ها با ظرافتی خاص برنامه ریزی کرده که مورد توجه و منحصر بخود است. اقلید را در زمان قــدیم حصاری بوده است که در اصطلاح عوام به آن ماربست گفته می‌شود قسمتی از آثار و بقایای آن هنوز بر جای است و این بیانگر این قضیه است که اطراف شهر دیواری بوده، مردم برای حفاظت از شهر در پشت دیوار سنگر می‌گرفته ونگهبانی می‌داده‌اند و هیچ احدی بدون اجازه حق ورود به شهر را نداشته اند، در بعضی از محلها دروازه‌هایی به فراخور وجود داشته، ورود و خروج از آن محل صورت می‌گرفته است. از ابتدای ورود به اقلید تا محل فعلی میدان شهدا (یا قلعه میدان اسبق) کانالی بوده که این کانال در زیر زمین حفر و به صورت بسته بوده که مردم به آن آدربسته (یا هادربسته) می‌گویند (هادر در لفظ اقلیدی به نام نگهبان است)، این کانال شعباتی به تعدادی از محل‌ها داشته است و در هر چند صد متر یک روزنه برای عبور هوا در آن تعبیه شده است. استفاده از این کانال در زمان حمله دشمن به خاطر محفوظ ماندن آذوقه و نیز حمله ناگهانی از پشت به دشمنی که وارد منطقه شده است حفر گردیده، هنوز آثار آن وجود دارد. در محل تقر اقلید آثار و بقایای یک استخر عظیم وجود دارد که آن در عوام سخل گزین یا سخر آدربسته گویند و بیانگراین است که در این مکان کاخی بزرگ وجود داشته و این استخر مربوط به کاخ بوده که احتمالاً در آن استخر، آبهای روان منطقه جمع آوری و از آن برای زراعت و غیره استفاده می‌نموده‌اند و نیز به سخل گزین هم معروف است. آثار و بقایای مربوط به عمارات بهرام گور نیز موجود می‌باشد که از قصرهای بهرام در منطقه اقلید بوده است، تونل یا کانال موجود که هنوز آثارش باقی است از مرکز شهر اقلید به این محل امتداد داشته است، با توجه به موقعیت منطقه در آن زمان احتیاج بوده که مکانهایی یا شهرهایی در بعضی نقاط احداث گردد، که کاخ موجود در محل تقر یکی از آن مکانها بوده است که نظامی در اشعار خود هفت گنبد را که موءید وجود کاخهای زمان بهرام عنوان می‌نماید.

منبع
پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران

» ادامه مطلب

استوانه ی کوروش ، نخستین منشور حقوق بشر

استوانه ی کوروش ، نخستین منشور حقوق بشر

تاریخچه
در حدود سال ۱۲۸۵ خورشیدی (۱۸۷۹-۱۸۸۲)به هنگام کاوشها در بابِل در میان رودان (بین النهرین)، باستان شناس ایرانی، هرمز رسام یک استوانهٔ سفالین کوچک از گل پخته (۲۳ سانتیمتر)، یافت، که شامل یک نوشته از کوروش بزرگ بود.

جنس این استوانه از گل رس است، ۲۳ سانتی متر طول و۱۱ سانتی متر عرض دارد و در حدود۴۰ خط به زبان آکادی و به خط میخی بابلی نوشته شده‌است.

بررسی‌ها نشان داد که نوشته‌ای استوانه مربوط به سال ۵۳۹ (پ.م) از سوی كوروش بزرگ پس از شکست بخت النصر و گشوده شدن شهر بابل، نویسانده شده‌است و به عنوان سنگ بنای یادبودی در شهر بابل قرار داده شده‌است.

استوانه یافت شده در موزه بریتانیا در شهر لندن نگاهداری می‌شود.

ازسوی دیگر در سال‌های کنونی آشکار شد که بخشی از یک لوحه استوانه‌ای که آن را از آن نبونبید پادشاه بابل می‌دانستند، پاره‌ای از استوانه کوروش بزرگ است که از سطر‌های ۳۶ تا ۴۳ آن می‌باشد. از این رو این قسمت که در دانشگاه ییل(Yale) آمریکا نگهداری می‌شد، به موزه لندن گسیل و به استوانه اصلی پیوست گردید.

کوروش بزرگ بعد از خاتمه زمستان در اولین روز بهار، در بابل تاجگذاری کرد.

شرح کامل تاج گذاری کوروش و حوادث آن دوران، به صورت مفصل توسط «گزنفون» سردار و مرد جنگی و فیلسوف و مورخ یونانی ظبط و بیان شده‌است .

کوروش بعد از تاجگذاری، در معبد مردوک خدای بزرگ بابل، منشور آزادی نوع بشر را قرائت نمود .

متن سخنرانی و کتبیه کوروش تا این اواخر نامعلوم بود. تا اینکه اکتشافات در بین النهرین از ویرانه قدیم شهر «اور» کتبیه‌ای بدست آمد و بعد از ترجمه معلوم شد، همان متن منشور آزادی نوع بشر، کوروش میباشد.

این لوح در حال حاضر یکی از با ارزش ترین اشیای تاریخی است که در موزه بریتانیا از آن نگهداری می‌شود.

فرمان حقوق بشر کوروش یا استوانه کوروش، به عنوان کهن ترین سند کتبی از دادگستری و مراعات حقوق بشر در تاریخ و مایه مباهات و سرافرازی ایرانیان یاد می‌شود. کوروش، موسس پادشاهی ایران و آغازگر سلسله هخامنشیان، پس از تسخیر بابل اعلام عفو عمومی داد؛ ادیان بومی را آزاد اعلام کرد؛ برای جلب محبت مردم میانرودان (بین انهرین) و آموزش همزیستی عقیدتی به انسان‌ها، مردوخ که کهن ترین خدای بابل بود را به رسمیت شناخته، در پیشگاهش کرنش کرده بر دستش بوسه زد و او را نیایش کرد و سپاس گفت.

او هیچ گروه انسانی را به بردگی نگرفت و سپاهیانش را از تجاوز به مال و جان رعایا بازداشت. او تمامی ساکنین پیشین سرزمینها را گرد هم آورده و منزلگاه آنها را به ایشان بازگرداند.



جایگاه

این سند به عنوان نخستین منشور حقوق بشر شناخته شده، و به سال ۱۹۷۱ میلادی، سازمان ملل آن را به تمامی زبانهای رسمی سازمان منتشر کرد.

این تأییدی است بر اینکه منشور آزادی بشریت که توسط کوروش بزرگ در روز تاجگذاری وی منتشر شده، می‌تواند برتر باشد از اعلامیه حقوق بشر که توسط انقلابیون فرانسوی در اولین مجمع ملی ایشان صادر شده.

اعلامیه حقوق بشر در نوع خود، در رابطه با بیان و ساختارش بسیار قابل توجه‌است، اما منشور آزادی که توسط پادشاه ایرانی (کوروش) در ۲۳ سده پیش از آن صادر شده، به نظر معنویتر میاید.

با مقایسهٔ اعلامیه حقوق بشر مجمع ملی فرانسه و منشور تأیید شده توسط سازمان ملل، با منشور آزادی کوروش، این آخری با در نظر گرفتن قدمت، صراحت، و رد موهومات دوران باستان در آن، باارزشتر نمود می‌کند.

این لوح با عنوان نخستین بیانیه حقوق بشر جهانی شناخته می‌شود لوح کوروش که پس از تسخیر بابل و شکست بخت النصر توسط کوروش به عنوان سنگ بنای یادبودی در شهر بابل قرار داده شده بود نخستین بیانیه حقوق بشرجهانی است که کوروش در آن همه طوایفی را که در زمان امپراتوری بابل به اسارت درآمده بودند آزاد و به آنها اجازه نقل مکان و زندگی آزاد در هرکجای امپراتوری خود را داد.

کوروش پادشاه بزرگ ایران قوم یهود را نیز از اسارت امپراتوری بابل آزاد کرد.

در این کتبیه کوروش خود را معرفی نموده و اسم پدر، جد اول، دوم و سوم خویش را نام می‌برد و اعلام می‌دارد که پادشاه ایران و پادشاه بابل و پادشاه جهات اربعه (کشورهای اطراف ایران) می‌باشد، آنگاه در مقام بیان حقوق بشر و منشور آزادی خویش اعلام می‌دارد :



ترجمه

بر گردان منشور کوروش بزرگ نشان داد که نخستین منشور جهانی حقوق بشر را ایرانیان در سال ۵۳۸ پیش از میلاد بیان نموده و مورد اجرا گذارده‌اند.





در سال ۱۳۴۸ خورشیدی (۱۹۶۹م)پس از گذشت ۲۵۰۷ سال پس از صدور فرمان مزبور، نمایندگان کشور‌های گوناگون با قرار گرفتن بر آرامگاه کوروش هخامنشی در پاسارگاد از او به عنوان نخستین پایه گذار حقوق بشر و آزادی انسان، قدردانی کردند.

تاکنون یکبار در سال ۱۹۷۱ مسئولان موزه بریتانیا این لوحه را به درخواست حکومت ایران به تهران قرض دادند که مخالفت دولت انگلیس با این اقدام سبب بروز تنش میان مسئولان دولتی و موزه بریتانیا شده بود.



در روزگاری که کوروش بزرگ به نمایندگی ایرانیان، منشور حقوق بشر و آزادی انسان را فرستاد فخر مردمان و شاهان دیگر کشتن، سوختن و ویران کردن بود. متن این منشور چنین است :



«منم کوروش، شاه جهان، شاه بزرگ، شاه دادگر، شاه بابل، شاه سومر و اکد، شاه جهان. پسر کمبوجیه، شاه بزرگ ... آنگاه که بدون جنگ و پیکار وارد بابل شدم، همه مردم گامهای مرا با شادمانی پذیرفتند.

در بارگاه پادشاهان بابل بر تخت شهریاری نشستم، مردوک (مردوخ = خدای بابلیان)، دلهای پاک مردم بابل را متوجه من کرد. ... زیرا من او را ارجمند و گرامی داشتم.

ارتش بزرگ من به آرامی وارد بابل شد.

نگذاشتم رنج و آزاری به مردم این شهر و این سرزمین وارد آید.

برده داری را بر انداختم، به بدبختی‌های آنان پایان بخشیدم. ...

من فرمان دادم که هیچکس اهالی شهر را از هستی ساقط نکند.

فرمان دادم که همه مردم در پرستش خدای خود آزاد باشند و کسی آنان را نیازارند.

خدای بزرگ از کردار من خشنود شد ...

او برکت و مهربانیش را ارزانی داشت.

ما همگی شادمانه و در صلح و آشتی مقام بلندش را ستودیم ...

من همه شهرهایی را که ویران شده بود از نو ساختم.

فرمان دادم تمام نیایشگاه‌هایی را که بسته شده بود، بگشایند.

همه مردمانی را که پراکنده و آواره شده بودند، به سرزمین خود برگرداندم و خانه های ویران آنان را آباد کردم، باشد که دلها شاد گردد و هر روز در پیشگاه خدای بزرگ، برایم زندگانی بلند خواستار باشند ...

من برای همه مردم جامعه‌ای آرام مهیا ساختم و صلح و آرامش را به تمامی مردم اعطا کردم.

من به تمام سنتها، و ادیان بابل و اکد و سایر کشورهای زیر فرمانم احترام می‌گذارم.

همه ی مردم در سرزمینهای زیر فرمان من .در انتخاب دین، کار و محل زندگی آزادند.

تا زمانی که من زنده ام هیچکس اجازه ندارد اموال ودارایی های دیگری را با زور تصاحب کند.

اجازه نخواهم داد کسی دیگری را مجبور به انجام کار بدون دریافت مزد کند.

هیچکس نباید به خاطر جرمی که اقوام یا بستگان او مرتکب شده‌اند تنبیه شود.

من جلوی برده داری و برده فروشی از زن و مرد را می گیرم و کارکنان دولت من نیز چنین کنند تا زمانیکه این سنت زشت از روی زمین برچیده شود.

شهرهای ویران شده در آنسوی دجله و عبادتگاه های آنها را خواهم ساخت تا ساکنین آنجا که به بردگی به بابل آورده شده‌اند بتوانند به خانه و سرزمین خود بازگردند.»



یادآوری این نکته ضروری است که بسیاری از موارد اعلامیه جهانی حقوق بشر از قبیل برابری زن و مرد، آزادی بیان، آزادی اندیشه، آزادی کار، آزادی مسافرت، آزادی در انتخاب همسر و خیلی از آزادیهای دیگر که در منشور حقوق بشر آمده ریشه در گاتهای زرتشت دارند .



منبع : http://tourism.mihanblog.com/

» ادامه مطلب

استوانه کوروش

استوانه کوروش
منشور حقوق بشر کوروش که با نام استوانه کوروش نیز شناخته می شود، از جنس سفال است و طبق گفته‌های باستان‌شناسان در سال ۵۳۹ پیش از میلاد توسط کوروش دوم هخامنشی ساخته شده است.
دور تا دور این استوانه سفالین که ۲۳ سانتی‌متر طول و ۱۱ سانتی‌متر عرض دارد در حدود ۴۰ خط به زبان میخی بابلی، فرمان‌های کوروش حک شده است.
منشور کوروش به عنوان نخستین منشور حقوق بشر شناخته می‌شود و در سال ۱۹۷۱ میلادی، سازمان ملل آن را به شش زبان رسمی سازمان منتشر کرد. بدلی از این منشور در مقر سازمان ملل متحد در شهر نیویورک نگهداری می‌شود.

» ادامه مطلب

استناد بر اندازه گیری , منابع داده ای و مدیریت , مبانی تحلیل داده ای , استنباط , آزمون آماری , روابط داده ها , مقیاس ترتیبی , مقیاس فاصله ای , داده گم شده , اسنتباط آماری , خطای نمونه گیری , فاصله اطمینان , مبانی آزمون فرض , کدام آزمون باید استفاده شود , دانلود مجانی , آزمون نیکویی برازش , کتاب الکترونیک , همبستگی , رگرسیون خطی ساده , ضرایب رگرسیونی , رگرسیون چندگانه , رگرسیون روی متغیر های مجازی , تحلیل کواریانس , فرض های تحلیل رگرسیونی , بسط تکنیک های رگرسیون , رگرسیون لجستیک , روش های آماری , دانلود مجانی کتاب الکترونیک , هندآنالیز ریاضی , آنالیز , والتر رودین , ریاضیات , سیستم های عددی , توپولوژی پایه , دنباله و سری , پیوستگی , مجموعه , زیر مجموعه , یادآوری , رابطه , مجموعه مرتب , میدان , ماکزیمم , نرم , متر , فضای متری , مجموعه مرتب , همگرایی , قطر , آزمون ریشه , آزمون بوک آماری ,آمار مقدماتی , احتمال , مبانی احتمال , رگرسیون , طرح آزمایش ها , ناپارامتری , رگرسیون لوژستیک , چند متغییره , گسسته , پیوسته , پیشرفته , سری های زمانی , سری زمانی , فرآیند های تصادفی , فرآیند تصادفی , آمار ریاضی , نظریه تصمیم , محاسبات آماری , نمونه گیری , فازی , تئوری فازی , ریاضی برای آمار , سیستم های فازی , احتمال و کاربرد , Regression , Logistic Regression , Mathematical Statistics , Fuzzy Set , Sampling , Resampling , Decision Theory , Processing , Stochastic , Times Series , Multivariate , Non Parametric , Design of Experiment , کنترل کیفیت , Quality Control , QC , SWOT , شبکه عصبی , Ranking , صف , Queue , علوم اجتماعی , جمعیت شناسی , جامعه شناسی , روان شناسی , روش تحقیق , طراحی پرسشنامه , روانکاوی , مدد کاری , بالینی , کانت , نظریه کانت , نظریه مازلو , نظریه انگلس , مارکسیسم , کمونیسم , هگل , شناخت شناسی , هویت , فلسفه , فلسفه علم , فرویدیسم , فروید , Research , Survey , Questionnaire , Epistemology , philosophy , Search , ریاضی , ریاضی عمومی , ریاضیات گسسته , جبر خطی , آنالیز ریاضی , آنالیز حقیقی , آنالیز عددی , تحقیق در عملیات , هندسه , نظریه اعداد , آموزش ریاضی , دیفرانسیل , انتگرال , حسابان , معادله دیفرانسیل , قضیه مقدار میانی , قضیه رول , نیوتن , گالوا , نظریه گالوا , لایب نیتز , تاریخ ریاضیات , فیثاغورث , فرما , اقلیدوس , خوارزمی , جردن , اراتستن , مندلبرات , فراکتال , برخال , انتگرال چندگانه , Maple , Matlab , Mathematica , Scientific Workplace , Equation , Integration , کامپیوتر , کامپیوتر مقدماتی , ICDL , آموزش کامپیوتر , اینترنت , هک , Hack , کرک , Crack , لینوکس , لیندوز , جاوا , سی شارپ , ویژوال بیسیک , فلش , دات نت , دلفی , پاسکال , VB , C# , C++ , .Net , Flash MX , Swish , Delphi , Pascal , دانلود , دانلود مجانی , نرم افزار , کتاب الکترونیک , اینترنت رایگان , Computer , Internet , Visual Basic , Download , Software , Free Internet , Ebook , email , سریال , Serial Number , تروجان , ساب سون , نفوذ به شبکه , Trojan , FIFO , LIFO , Perspective Programming , Object oriented , Structured , Modular , هوش مصنوعی , الگوریتم , الگوریتم های یادگیرنده , برنامه نویسی , پشته , مفسر , کامپایلر , ماشین حساب , ساختمان داده , طراحی الگوریتم , اتوماتا , شبیه سازی , ویروس , ویروس کش , اسمبلی , فیزیک , آموزش فیزیک , فیزیک هالیدی , نظریه انیشتین , هاوکینگ , عبدالسلام , دکتر حسابی , پرفسور حسابی , محمود حسابی , فیسیون , فوزیون , پروتون , نوترون , هسته , اتم , مولکول , نظریه نسبیت , سیاهچاله , تونل های فضایی , کوانتوم , کوانتا , E=MC2 , بسته های انرژی , قانون اول نیوتن , قانون سوم نیوتن , اثر دوپلر , مغناطیس , هواشناسی , آنتروپی , عدم قطعیت , الکترومغناطیس , فاراد , خازن , دیود , مقاومت , ولتاژ , شدت الکتریکی , میدان مغناطیسی , میدان الکتریکی , اتصال کوتاه , اهم , نانو تکنولوژی , الکتروسکوپ , پریسکوپ , نظریه هاوکینگ , جان هاتون , سانتریفیوژ , شکافت هسته ای , نیروگاه هسته ای , فیزیک هسته ای , رآکتور هسته ای , سی پی اچ , سرن , نجوم , سحابی , ستاره قطبی , گوگل ارت , جی پی اس , جی آی اس , Big Bang , مقالات فیزیک , شیمی , فاز جامد , فاز مایع , فاز گاز , استخراج , تصعید , زئولیت , سیلیس , ژرمانیوم , SPE , شیمی فیزیک , پلاسما , هیدورکسید , اسید , باز , قلیایی , مواد آلی , شیمی تجزیه , شیمی آلی , شیمی معدنی , تری نیترو تولوئن , نیترات , پتاسیم , هالوژن , عدد اتمی , عددجرمی , مندلیوف , جدول تناوبی , مشاهیر آمار , باتاچاریا , مونت گمری , جانسون , گوس , دموآر , پاسکال , رائو , بلکول , لاپلاس , شواترز , ارقامی , پارسیان , پاشا , خالدی , نعمت اللهی , کرامر , جان فروند , یول والکر , کروسکال , چبیشف , مارکوف , شوهارت , ایشیکاوا , لطفی زاده , هتلینگ , فیشر , کرونباخ , فریدمن , بهبودیان , تاتا , داریوش همدانی , حمید پزشک , نیرومند , نیکوکار , احمد پارسیان , انجمن آمار ایران , پژوهشکده آمار ایران , مرکز آمار ایران , بن فرونی , مشاهیر , خاطره حاتمی , عسل طلوعی , محمد رضا فروتن , محمد رضا گلزار , نیکی کریمی , هدیه تهرانی , امیر گودرزی , پوپک گلدره , شیلا خداداد , ابراهیم حاتمی کیا , مجید مجیدی , عباس کیارستمی , کمال تبریزی , پرویز پرستویی , رضا کیانیان , مهران مدیری , مهران غفوریان , نرگس , علی کریمی , زند , علی دایی , مهدوی کیا , مسیحا برزگر , الهی قمشه ای , پناهیان , انصاریان , قرائتی , خامنه ای , مرعشی , طالقانی , بهجت , سیستانی , شهید چمران , شهید همت , شهید آوینی , شهید عباس دوران , شهدای گمنام , علی حاتمی , خمینی , محمد علی فردین , بهروز وثوق , خسرو شکیبایی , داریوش مهرجویی , بهرام بیضایی , محسن مخملباف , مسعود کیمیایی , رضا میر کریمی , مهدی فخیم زاده , داود میر باقری , تاریخ , پرسپولیس , زیگورات , تاج محل , پاسارگاد , آپادانا , ساسانیان , هخامنشیان , زرتشت , اهورا , اهورامزدا , اوستا , هورمزد , داریوش , یزدگرد , بردیا , اسکندر , کیومرث , رستم , سهراب , سودابه , نقش رستم , بیستون , شیرین , فرهاد , افراسیاب , تهمتن , رودابه , هیروگلیف , سانسکریت , عجم , کسری , شوش , ایلیاد , هرکول , زئوس , یونان باستان , خشایار شاه , شهر ها , اراک , تهران , مشهد , شیراز , اصفهان , تبریز , کرمان , رشت , ساری , گرگان , ارومیه , زاهدان , شهر کرد , بجنورد , بیرجند , یزد , کرج , سنندج , بندرعباس , بوشهر , اهواز , کرمانشاه , قم , یاسوج , اردبیل , خرم آباد , ایلام , قزوین , آبادان , دانشگاه , شهید بهشتی , امیرکبیر , صنعتی شریف , صنعتی شاهرود , صنعتی اصفهان , صنعتی شیراز , شهید باهنر کرمان , شهید چمران اهواز , شهید ستاری , امام خمینی قزوین , رازی کرمانشاه , علامه طباطبایی , تربیت مدرس , تربیت معلم , فردوسی مشهد , بو علی همدان , آزاد اراک , آزاد مشهد , آزاد تهران , پیام نور , آزاد شیراز , خوانندگان , محمد اصفهانی , علیرضا افتخاری , شادمهر عقیلی , سیاوش قمیشی , ابی , مجتبی کبیری , محسن یگانه , محسن چاوشی , دی جی مریم , دی جی نگار , DJ Aligator , نیما مسیحا , مجید اخشابی , هایده , مهستی , گوگوش , مریم حیدر زاده , بنیامین , پویا , سپیده , فرامرز , اصلانی , فرهاد , لیلا , شماعی زاده , فریبرز لاچینی , چشم آذر , سامان , بلک کتز , کامران و هومن , آرین , علیرضا عصار , ناصر عبداللهی , فریدون , حبیب , حامد هاکان , معین , رضا صادقی , آرش , شهداد روحانی , یانی , Yanni , مرجان , هنگامه , امید , شکیلا , افشین , افسر , شجریان , شهرام ناظری , عارف , Vangelis , Tatu , Enya , enrique , Celine dion , Modern Talking , Gipsy King , Era , Alex , Metalica , Eminem , Dr Dre , Scooter , زیدان , هری پاتر , hary potter , Madona , نانسی عجرم , نوال الضغبی , cher , Alex , مایکل جکسون , Akili , سامان , آصف , Naval , سعید شهروز , پارسا پیروزفر , پژمان بازغی , صوفیا , نرم افزار , Spss , Minitab , JMP , Statistica , SPC , ITSM , SAS , NCSS , PASS , SYSTAT , S plus , S-Plus , Stata , می نی تب , اس پی اس اس , Eviews , Stat Graph , Spatial , R , Data Plot , SIP , Excel , SPSS 14 , SPSS 6 , Minitab 14 , Minitab 15 , SAS 9 , کلمات انگلیسی , QC , OC , CDF , Normal , Poisson , Random , Chain , Exponential , Sufficiency , Complete , Statisic , Weibull , Binomial , Uniform , Beta , Transform , matrix , Confidence Interval , parameter , Gamma , Distribution , Density , Cumulative , Chernov , Scatter , Pie , Dendrogram , Discriminant , Clustering , ANOVA , MANOVA , Mann Witney , R2 , Correlation , Covariance , Mean , Median , Skewness , Probability , کلمات فارسی , کیو سی , قابلیت اعتماد , توزیع تجمعی , نرمال , پواسن , تصادفی , زنجیره , نمایی , بسندگی , کامل , آماره , وایبل , دو جمله ای , یکنواخت , بتا , تبدیل , ماتریس , فاصله اطمینان , پارامتر , گاما , توزیع , چگالی , تجمعی , چرنوف , پراکنش , دایره ای , دندروگرام , تحلیل ممیزی , خوشه ای , آنالیز واریانس , آنوا چند متغییره , مان ویتنی , ضریب تعیین , همبستگی , همپراش , میانگین , میانه , چولگی , المپیاد , نمونه سوال , کتاب الکترونیک , کنکور , مقالات علمی , مقالات تخصصی , سوالات , کارشناسی ارشد , کاردانی , احتمالات , کتاب , آزمون آماری , کلمات محبوب , SMS , sms جدید , کاریکاتور , خوانندگان , عکس , عکس خوانندگان , بازیگران , دوربین مخفی , فیلم , جوک , سرگرمی , لطیفه , جوک های جدید , کانال های جدید , ماهواره , فرکانس های جدید , رسیور , خنده , بامزه , گرافیک , آف های جدید , تم موبایل , شبکه های جدید , Sat , Satelite , Moblie , مسنجر , یاهو , چت , دوستیابی , Film , Picture , Love , نامه های عاشقانه , دوستت دارم , داستان های عاشقانه , آهنگ , موسیقی , کلاسیک , جاز , پاپ , راک , معروف , مشهور , جدید ترین , بهترین , بزرگترین , پر توان ترین , کارت تلفن , کارت اینترنت , پسورد , شعر , ادبیات , فال قهوه , طالع بینی هندی , طالع بینی چینی , فال حافظ , فال نخود , احضار روح , کف بینی , فیلتر شکن , قویترین فیلتر شکن , زیبایی , جراحی پلاستیک , جراحی بینی , لنز رنگی , دانلود آهنگ های سنتی , جوک های ترکی , یه روز یه ترکه , جوک های باحال , آموزش زبان انگلیسی , آموزش زبان فرانسه , هندی , عربی , شعر نیمایی , عکس های تهران , ویزا , پاسپورت , اقامت , کسب درآمد , تور های خارجی , سازمان های دولتی , چت صوتی , سوتی , عکس های جالب , عکس ماشین , عکس بازیگران , عکس خوانندگان , سیاست , احمدی نژاد , جمهوری اسلامی , ایران و امریکا , جرج بوش , روز دانشجو , 16 آذر , دانشگاه آزاد , بسیج , بسیج دانشجویی , سپاه , سپاه پاسداران , مانور , پرونده هسته ای , ایران , ایران و اسراییل , ایران و لبنان , تحریم اقتصادی , جنگ ایران و امریکا , کاندولیزا رایس , کلینتون , بلر و جرج بوش , ایران و انگلیس , پارلمان , مجلس , تحصن , شیرین عبادی , صلح , اکبر گنجی , پهلوی , شاهنشاهی , رضا شاه , سفارت ایران , جشن های مهرگان , جشن های دو هزار و پانصد ساله , تخت جمشید , پاسخ به تاریخ , رادیو فردا , رادیو بی بی سی , هخا , اهورا , پارسی , گاندی , اقبال لاهوری , مهرگان , فروردین گان , نوروز , مجاهدین خلق , سید حسن نصرالله , حزب الله , حماس , جنوب لبنان , سازمان ملل , شورای امنیت , قطعنامه , فارنهایت 11 9 , انرژی هسته ای , پوتین , یلتسین , هیتلر , موسیلینی , لنین , موصاد , پنتاگون , سی آی ای , CIA , کا گ ب , KGB , ساواک , UN , WTO , یونسکو , هولوکاست , مشاهیر ادبی , احمد شاملو , سهراب سپهری , نظامی گنجوی , مولوی , پروین اعتصامی , فروغ فرخزاد , اخوان ثالث , م.امید , هوشنگ ابتهاج , جلال آل احمد , علیرضا قزوه , قیصر امین پور , عبدالحسین زرین کوب , بدیع الزمان فروزانفر , موسوی گرمارودی , سهیل محمودی , آغاسی , شهریار , حافظ , سعدی , فردوسی , ناصر خسرو , گوته , فرانسوا کوپه , تریللو , هلن کلر , صادق هدایت , جمالزاده , بزرگ علوی , داستایوفسکی , مهرداد اوستا , سلمان هراتی , کمال الملک , بهزاد , فرشچیان , پابلونرودا , پیکاسو , داوینچی , رودکی , هومر , عطار , اسلامی ندوشن , شفیعی کدکنی , آندره ژید , جبران خلیل جبران , پائولو کوئیلیو , شکسپیر , برتولد برشت , ویکتور هوگو , نیما یوشیج , حمید مصدق , فریدون مشیری , حسین پناهی , رهی معیری , سیاوش کسرایی , رسول نجفیان , کتاب , قرآن , Quran , سه تفنگ دار , هری پاتر و جام آتش , بوف کور , انجیل , خاطرات یک مغ , قورباغه ات را بخور , موفقیت , اسپنسر جانسون , چگونه با آمار دروغ بگوییم , تایتانیک , مردان مریخی و زنان ونوسی , باربارا , وودی آلن , هملت , برایان تریسی , جبران خلیل جبران , پیامبر , دیوانه , سینما , کارگردان , آموزش کارگردان , آموزش بازیگری , تئاتر , آموزش تئاتر , فیلمنامه نویسی , فیلمنامه , نمایشنامه , گریم , فیلمبرداری , مایکل مور , مصائب مسیح , آلپاچینو , آنتونی کویین , برد پیت , چارلی چاپلین , نیکول کیدمن , آمیتا باچان , مارلون براندون , هالیوود , بالیوود , کامپیوتری , ODBC , data base , ADO , Oracle , SQL , SQLserver , access , my SQL , PHP , Asp , VRML , network , topology , protocol , opera , IE , ip , ping , lan , wan , transaction , fdisk , partition magic , winamp , jetAudio , download accelerator , dap , Adsl , Free , free software , دانلود مجانی , 3d max , freehand , emule , winrar , dictionary , Game , 3d game , بازی , بازی 3 بعدی , server , سرور , client , node , کد جاوا اسکریپت , کد های موبایل , تم موبایل , نرم افزار موبایل , آهنگ موبایل , دوربین دیجیتال , Sony , Nike , Nokia , LG , Samsung , Aiwa , Hitachi , Benz , Creative , Mc Donald , Virgin , Adidas , Puma , Pepsi , Ronni , Panasonic , Motorola , Yammaha , Volvo , Scania , Cebit , NGO , FBI , Bondes Liga , Laliga , حوزه , جوادی آملی , علامه حلی , علامه مجلسی , علامه جعفری , علامه طباطبایی , علامه اصفهانی , مصباح یزدی , ایت ا... شاهرودی , آیت ا... رفسنجانی , آیت ا... نوری همدانی , آستان قدس رضوی , آشتیانی , کلینی , شیخ الاسلام , حجه الاسلام , آیت ا.. مکارم شیرازی , شیعه و سنی , اصول فقه , فلسفه اخلاق , فلسفه وجود , انور سادات , عبدالکریم سروش , سلمان رشدی , مرتد , ارتداد , جدید , سایت خبری , دانلود , خندون برای همیشه , لینک باکس , جوک های فارسی , با حالترین سایت , تفریح و سرگرمی , 1000toman , عشق و بازی زندگی , درگیری , گل پسر , دانلود آهنگ , تیکه , سوتی , گاف , آخوند , پارتی , پارتی شبانه , قرص , اکستازی , قرص اکس , مواد افیونی , قرص های روانگردان , افسردگی , آرایش , آرایشگری , آموزش آرایش , تاتو , فاندیشن , روج , ماتیک , ریمل , زیر ابرو , کرم پودر , لاک , ناخن , عطر , ادکلن های فرانسوی , بکینی , مایو , مینی جوب , مدل , عطر زنانه , عطر مردانه , مدل لباس جدید , مدل مو , سایه , خط چشم , سرمه , مژه , فر , تاپ , دستبند , گردن بند , گوشواره , حلقه , انگشتر , طلا , نقره , فیروزه , پوم
تعداد
مدیریت
مدیریت منابع انسانی
مديريت منابع انساني
منابع انسانی
لویی پاستور
منابع انساني
فرهنگ سازمانی
مدیریت رفتار سازمانی
مدیریت دانش
رفتار سازمانی
رفتار سازماني
فرهنگ سازماني
مدیریت تعارض
مدیریت عملکرد
مکاتب مدیریت
مدیریت سازمانی
مدیریت منابع
تعهد سازمانی
ارزیابی عملکرد کارکنان
مدیریت انسانی
تحول سازمانی
تئوری های مدیریت
آگهی استخدام
ارزیابی عملکرد
برنامه ریزی منابع انسانی
تعارض
راهکار مدیریت
دانش مدیریت
مدیریت تغییر
مدیریت استراتژیک منابع انسانی
مديريت دانش
تدوین استراتژی
مديريت رفتار سازماني
مديريت منابع انسانی
کار تیمی
اضافه کاری
مديريت
مدیریت زمان
کارآفرینی
لوئی پاستور
جانشین پروری
مقاله مدیریت منابع انسانی
نیازسنجی آموزشی
زندگی نامه لویی پاستور
تئوریهای مدیریت
بازخور
اضافه كاري
پاستور
چگونه یکدیگر را دوست بداریم
مدیریت روابط انسانی
مدریت منابع انسانی
فرهنگ در سازمان
شایسته سالاری
سومین کنفرانس توسعه منابع انسا
سرمایه اجتماعی
سازمان هوشمند
تحقیق در مورد مدیریت
آموزش منابع انساني
مديريت منابع
مكاتب مديريت
مک گریگور
نگرش
انجمن مدیریت منابع انسانی ایرا
مدیریت تحول سازمانی
مدیریت نیروی انسانی
مقالات مدیریت منابع انسانی
منابع
منابع مدیریت
نظریه های مدیریت
ارزیابی 360 درجه
توسعه منابع انسانی
توسعه منابع انساني
تعارض سازمانی
تحقیق مدیریت منابع انسانی
تئوری مدیریت
مديريت انساني
شایستگی
مدیریت منابع انسانی استراتژیک
مدیریت منابع انسانی مقاله
مدیریت و منابع انسانی
نظریه لویی پاستور
هوشین کانری
کنفرانس مدیریت منابع انسانی
فرهنگ سازمان
سومین کنفرانس منابع انسانی
زندگی نامه ی لویی پاستور
سرمایه انسانی
تئوری x و y
برنامه ریزی استراتژیک منابع ان
استخدام مدیریت
مديريت منابع سازماني
مدیریت ایران
مدیریت نگرش
منابع انسانی مدیریت
نظریه های لویی پاستور
نگهداری نیروی انسانی
نیازسنجی
کنفرانس منابع انسانی
یی
ارتباط انسانی
این پست فقط برای بالا بردن بازدید از وبلاگ است و ارزش دیگری ندارد.

» ادامه مطلب

استفاده از عدد پي در ساخت تخت جمشيد

استفاده از عدد پي در ساخت تخت جمشيد
مهندسان هخامنشي راز استفاده از عدد پي را دو هزار و پانصد سال پيش كشف كرده بودند. آنها در ساخت سازه هاي سنگي و ستون هاي مجموعه تخت جمشيد كه داراي اشكال مخروطي است، از اين عدد استفاده مي كردند.
عدد پي در علم رياضيات از مجموعه اعداد گنگ محسوب مي شود. اين عدد از تقسيم محيط دايره بر قطر آن به دست مي آيد. كشف عدد پي جزو مهمترين كشفيات در رياضيات است. كارشناسان رياضي هنوز نتوانسته اند زمان مشخصي براي شروع استفاده از اين عدد پيش بيني كنند. عده زيادي، مصريان و برخي ديگر، يونانيان باستان را كاشفان اين عدد مي دانستند اما بررسي هاي جديد نشان مي دهد هخامنشيان هم با اين عدد آشنا بودند.
«عبدالعظيم شاه كرمي» متخصص سازه و ژئوفيزيك و مسئول بررسي هاي مهندسي در مجموعه تخت جمشيد در اين باره،‌ گفت: «بررسي هاي كارشناسي كه روي سازه هاي تخت جمشيد به ويژه روي ستون هاي تخت جمشيد و اشكال مخروطي انجام گرفته؛ نشان مي دهد كه هخامنشيان دو هزار و پانصد سال پيش از دانشمندان رياضي دان استفاده مي كردند كه به خوبي با رياضيات محض و مهندسي آشنا بودند. آنان براي ساخت حجم هاي مخروطي راز عدد پي را شناسايي كرده بودند.»
دقت و ظرافت در ساخت ستون هاي دايره اي تخت جمشيد نشان مي دهد كه مهندسان اين سازه عدد پي را تا چندين رقم اعشار محاسبه كرده بودند. شاه كرمي در اين باره گفت: «مهندسان هخامنشي ابتدا مقاطع دايره اي را به چند ين بخش مساوي تقسيم مي كردند. سپس در داخل هر قسمت تقسيم شده، هلالي معكوس را رسم مي كردند. اين كار آنها را قادر مي ساخت كه مقاطع بسيار دقيق ستون هاي دايره اي را به دست بياورند. محاسبات اخير، مهندسان سازه تخت جمشيد را در محاسبه ارتفاع ستون ها، نحوه ساخت آنها،‌ فشاري كه بايد ستون ها تحمل كنند و توزيع تنش در مقاطع ستون ها ياري مي كرد. اين مهندسان براي به دست آوردن مقاطع دقيق ستون ها مجبور بودند عدد پي را تا چند رقم اعشار محاسبه كنند.»
هم اكنون دانشمندان در بزرگ ترين مراكز علمي و مهندسي جهان چون «ناسا» براي ساخت فضاپيماها و استفاده از اشكال مخروطي توانسته اند عدد پي را تا چند صد رقم اعشار حساب كنند. بر اساس متون تاريخ و رياضيات نخستين كسي كه توانست به طور دقيق عدد پي را محاسبه كند، «غياث الدين جمشيد كاشاني» بود. اين دانشمند اسلامي عدد پي را تا چند رقم اعشاري محاسبه كرد. پس از او دانشمنداني چون پاسكال به محاسبه دقيق تر اين عدد پرداختند. هم اكنون دانشمندان با استفاده از رايانه هاي بسيار پيشرفته به محاسبه اين عدد مي پردازند.
شاه كرمي با اشاره به اين موضوع كه در بخش هاي مختلف سازه تخت جمشيد، مقاطع مخروطي شامل دايره، بيضي، و سهمي ديده مي شود، گفت: «به دست آوردن مساحت، محيط و ساخت سازه هايي با اين اشكال هندسي بدون شناسايي راز عدد پي و طرز استفاده از آن غيرممكن است.»
داريوش هخامنشي بنيان گذار تخت جمشيد در سال 521 پيش از ميلاد دستور ساخت تخت جمشيد را مي دهد و تا سال 486 بسياري از بناهاي تخت جمشيد را طرح ريزي يا بنيان گذاري مي كند. اين مجموعه باستاني شامل حصارها، كاخ ها،‌ بخش هاي خدماتي و مسكوني، نظام هاي مختلف آبرساني و بخش هاي مختلف ديگري است.

» ادامه مطلب

‌آث‍‍ار تاریخی خوزستان

‌آث‍‍ار تاریخی خوزستان


خ‍وزس‍ت‍‍ان‌ در ب‍ح‍ث‌ ج‍‍اذب‍ه‌ ‌ه‍‍ا‌ی‌ ت‍‍اری‍خ‍‍ی‌ ب‍‍ا ب‍رخ‍ورد‌ار‌ی‌ ‌از پ‍ی‍ش‍ن‍ی‍ه‌ ‌ا‌ی‌ ‌غ‍ن‍‍ی‌ ‌از ت‍م‍دن‍‍ه‍‍ا‌ی‌ ب‍‍اس‍ت‍‍ان‍‍ی‌ ‌ای‍ر‌ان‌ زم‍ی‍ن‌ ج‍‍ای‍گ‍‍اه‌ خ‍‍اص‍‍ی‌ د‌ارد و ج‍‍ا‌ی‌ ج‍‍ا‌ی‌ ‌اس‍ت‍‍ان‌ ‌از ش‍وش‌ و ش‍وش‍ت‍ر و ‌ای‍ذه‌ گ‍رف‍ت‍ه‌ ت‍‍ا ب‍‍ه‍ب‍‍ه‍‍ان‌ و م‍س‍ج‍دس‍ل‍ی‍م‍‍ان‌ و ‌ا‌ه‍و‌از ک‍ه‌ ‌ه‍ر ی‍ک‌ ن‍ش‍‍ان‍‍ی‌ ‌از ‌ه‍وی‍ت‌ ت‍‍اری‍خ‍‍ی‌ ‌ای‍ن‌ م‍رز و ب‍وم‌ ر‌ا ب‍ر ت‍‍ارک‌ خ‍ود د‌ارن‍د، ب‍‍ازدی‍د ک‍ن‍ن‍دگ‍‍ان‌ ‌ع‍لاق‍ه‌ م‍ن‍د ب‍ه‌ ‌ای‍ن‌ ج‍‍اذب‍ه‌ ‌ه‍‍ا ر‌ا ب‍ه‌ گ‍رم‍‍ی‌ پ‍ذی‍ر‌ا ‌ه‍س‍ت‍ن‍د. ش‍‍ه‍رس‍ت‍‍ان‌ ‌ای‍ذه‌ و‌اق‍‍ع‌ در م‍ن‍طق‍ه‌ ک‍و‌ه‍س‍ت‍‍ان‍‍ی‌ ش‍م‍‍ال‌ خ‍وزس‍ت‍‍ان‌ در 205 ک‍ی‍ل‍وم‍ت‍ر‌ی‌ ش‍م‍‍ال‌ ش‍رق‌ ‌ا‌ه‍و‌از، م‍رک‍ز ‌ای‍‍ال‍ت‌ ‌آی‍‍اپ‍ی‍ر در دوره‌ ‌ای‍لام‍ی‍‍ان‌ ب‍وده‌ و ی‍ک‍‍ی‌ ‌از م‍وزه‌ ‌ه‍‍ا‌ی‌ ب‍‍ی‌ ن‍ظی‍ر س‍ن‍گ‌ ن‍گ‍‍اره‌ ‌ای‍ر‌ان‌ و ج‍‍ه‍‍ان‌ م‍ح‍س‍وب‌ م‍‍ی‌ ش‍ود. ب‍ی‍ش‍ت‍ر ‌آث‍‍ار دی‍دن‍‍ی‌ و ب‍‍ا ‌ارزش‌ ‌ای‍ذه‌ ک‍ه‌ در دوره‌ پ‍‍ارت‍‍ه‍‍ا ن‍ی‍ز ‌از ش‍‍ه‍ر‌ه‍‍ا‌ی‌ م‍‍ه‍م‌ ‌ای‍ر‌ان‌ زم‍ی‍ن‌ ب‍وده‌ ‌اس‍ت‌ ، ب‍ه‌ ص‍ورت‌ ن‍گ‍‍ارک‍ن‍ده‌ وگ‍ن‍ج‍ی‍ن‍ه‌ ‌ه‍‍ا‌ی‌ ج‍‍اوی‍د‌ان‌ ن‍ق‍ش‌ ب‍رج‍س‍ت‍ه‌ ‌ه‍‍ا ب‍ر دل‌ ک‍وه‌ ‌ه‍س‍ت‍ن‍د ک‍ه‌ ‌از ور‌ا‌ی‌ ق‍رن‍‍ه‍‍ا، ‌اس‍ت‍و‌ار و پ‍رش‍ک‍وه‌ ‌ه‍م‍چ‍ن‍‍ان‌ ‌ای‍س‍ت‍‍اده‌ ‌ان‍د و ‌ع‍ظم‍ت‌ ‌آن‍‌ه‍‍ا گ‍وی‍‍ی‌ گ‍ذر زم‍‍ان‌ ر‌ا ب‍ه‌ س‍خ‍ره‌ گ‍رف‍ت‍ه‌ ‌اس‍ت‌ .


"ک‍ول‌ ف‍ره‌ " و‌اق‍‍ع‌ در ‌ه‍ش‍ت‌ ک‍ی‍ل‍وم‍ت‍ر‌ی‌ ش‍م‍‍ال‌ ش‍رق‌ دش‍ت‌ ‌ای‍ذه‌ ، "‌اش‍ک‍ف‍ت‌ س‍ل‍م‍‍ان‌ " در ج‍ن‍وب‌ ش‍‍ه‍ر ‌ای‍ذه‌ ، ش‍ی‍ر‌ه‍‍ا‌ی‌ س‍ن‍گ‍‍ی‌ ک‍ه‌ ی‍‍ادم‍‍ان‍‍ی‌ ‌از ش‍ج‍‍ا‌ع‍‍ان‌ ب‍خ‍ت‍ی‍‍ار‌ی‌ و "خ‍ون‍گ‌ ‌اژدر" ی‍‍ادم‍‍ان‍‍ی‌ ‌از دوره‌ ‌ای‍ل‍ی‍م‍‍ای‍ی‍د‌ه‍‍ا ب‍ه‌ ش‍م‍‍ار م‍‍ی‌ رون‍د، ‌ازج‍م‍ل‍ه‌ ‌آث‍‍ار دی‍دن‍‍ی‌ ‌ای‍ن‌ ش‍‍ه‍رس‍ت‍‍ان‌ ‌ه‍س‍ت‍ن‍د.


در ‌ای‍ن‌ ن‍گ‍‍ارک‍ن‍ده‌ ‌ه‍‍ا، ‌ع‍ب‍‍ادت‍گ‍‍اه‌ ن‍‍ارس‍ی‍ن‍‍ا (‌از خ‍د‌ای‍‍ان‌ ‌ع‍ی‍لام‍‍ی‌ ) ص‍ح‍ن‍ه‌ ‌ه‍‍ای‍‍ی‌ ‌از ن‍ی‍‍ای‍ش‌ ش‍‍ا‌ه‍‍ان‌ ، ق‍رب‍‍ان‍‍ی‌ ک‍ردن‌ ب‍ر‌ا‌ی‌ خ‍د‌ای‍‍ان‌ و ‌آی‍ی‍ن‍‍ه‍‍ا‌ی‌ م‍ذ‌ه‍ب‍‍ی‌ و ‌غ‍ی‍رم‍ذ‌ه‍ب‍‍ی‌ ر‌ا ب‍ر س‍ی‍ن‍ه‌ خ‍ود ب‍ه‌ ی‍‍ادگ‍‍ار د‌ارد.


‌اش‍ک‍ف‍ت‌ س‍ل‍م‍‍ان‌ (ن‍ی‍‍ای‍ش‍گ‍‍اه‌ ت‍‍اری‍ش‍‍ا) درب‍رگ‍ی‍رن‍ده‌ چ‍‍ه‍‍ارن‍ق‍ش‌ ب‍رج‍س‍ت‍ه‌ ‌ای‍لام‍‍ی‌ ‌اس‍ت‌ ک‍ه‌ ن‍ی‍‍ای‍ش‌ "‌ه‍‍ان‍‍ی‌ " پ‍‍ادش‍‍اه‌ م‍ح‍ل‍‍ی‌ ‌آی‍‍اپ‍ی‍ر ب‍ه‌ ‌ه‍م‍ر‌اه‌ وزی‍ر و خ‍‍ان‍و‌اده‌ ‌اش‌ ر‌ا ب‍ه‌ ن‍م‍‍ای‍ش‌ گ‍ذ‌اش‍ت‍ه‌ ‌اس‍ت‌ . خ‍ون‍گ‌ ‌اژدر ی‍‍ا ت‍ن‍گ‌ ن‍وروز‌ی‌ ن‍ی‍ز ن‍ق‍ش‌ ب‍رج‍س‍ت‍ه‌ ‌ا‌ی‌ ‌از زم‍‍ان‌ ‌ای‍لام‍ی‍‍ان‌ م‍رب‍وط ب‍ه‌ ح‍دود چ‍‍ه‍‍ار ‌ه‍ز‌ار س‍‍ال‌ پ‍ی‍ش‌ ‌از دور‌ان‌ ‌ای‍لام‍ی‍‍ان‌ و "خ‍ون‍گ‌ ک‍م‍‍ال‌ ون‍د" و "خ‍ون‍گ‌ ی‍‍ار‌ع‍ل‍‍ی‌ ون‍د" ن‍ی‍ز ن‍ش‍‍ان‌ ‌از دور‌ان‌ ‌اش‍ک‍‍ان‍ی‍‍ان‌ ب‍ر پ‍ی‍ش‍‍ان‍‍ی‌ د‌ارن‍د.


ش‍‍ه‍رس‍ت‍‍ان‌ ب‍‍ه‍ب‍‍ه‍‍ان‌ در ج‍ن‍وب‌ ش‍رق‍‍ی‌ ‌اس‍ت‍‍ان‌ خ‍وزس‍ت‍‍ان‌ ن‍ی‍ز ب‍‍ا ب‍‍اف‍ت‍‍ی‌ زی‍ب‍‍ا و ک‍‍ه‍ن‌ ‌آث‍‍ار‌ی‌ ‌ه‍م‍چ‍ون‌ ش‍‌ه‍ر "‌ارج‍‍ان‌ " ی‍‍ادم‍‍ان‌ دوره‌ ‌ای‍لام‍‍ی‌ ، پ‍ل‌ "س‍‍اس‍‍ان‍‍ی‌ خ‍ی‍ر‌آب‍‍اد" ی‍‍ادم‍‍ان‌ دوره‌ پ‍ی‍ش‌ ‌از ‌اس‍لام‌ ، ‌آت‍ش‍ک‍ده‌ "خ‍ی‍ر‌آب‍‍اد"، ک‍‍ارو‌ان‍س‍ر‌ا‌ی‌ "دژ م‍‍ه‍ت‍‍اب‍‍ی‌ " ی‍‍ادم‍‍ان‍‍ه‍‍ا‌ی‌ دوره‌ س‍‍اس‍‍ان‍‍ی‌ ، ح‍م‍‍ام‌ "ب‍خ‍ت‌ خ‍‍ان‌ " و خ‍‍ان‍ه‌ "ن‍ج‍ف‌ خ‍‍ان‌ " ی‍‍ادم‍‍ان‍‍ه‍‍ا‌ی‌ دوره‌ پ‍‍ه‍ل‍و‌ی‌ و م‍ق‍ب‍ره‌ ‌ه‍‍ا‌ی‌ ‌ام‍‍ام‍ز‌اده‌ ‌اب‍‍اذر و ب‍ش‍ی‍ر و ن‍ذی‍ر ر‌ا در خ‍ود ج‍‍ا‌ی‌ د‌اده‌ ‌اس‍ت‌ .


ق‍دی‍م‍‍ی‌ ت‍ری‍ن‌ پ‍ل‌ ج‍‍ه‍‍ان‌ ب‍ه‌ ن‍‍ام‌ پ‍ل‌ "س‍‍اس‍‍ان‍‍ی‌ " ن‍ی‍ز در دزف‍ول‌ ق‍ر‌ار د‌ارد ک‍ه‌ ‌ه‍ن‍وز ‌ع‍ب‍ور و م‍رور ب‍ر رو‌ی‌ ‌آن‌ در ج‍ری‍‍ان‌ ‌اس‍ت‌ .


‌آر‌ام‍گ‍‍اه‌ "ی‍‍ع‍ق‍وب‌ ل‍ی‍ث‌ "، م‍ق‍ب‍ره‌ "ح‍زق‍ی‍ل‌ ن‍ب‍‍ی‌ (ص‌ )"، "س‍ب‍زق‍ب‍‍ا" ب‍ر‌ادر ‌ام‍‍ام‌ رض‍‍ا(‌ع‌ )، ب‍ق‍‍ع‍ه‌ "ش‍‍اه‌ رک‍ن‌ ‌ال‍دی‍ن‌ "، ب‍ق‍‍ع‍ه‌ "رودب‍ن‍د" و ب‍ق‍‍ع‍ه‌ "م‍ح‍م‍دب‍ن‌ ج‍‍ع‍ف‍ر طی‍‍ار" در دزف‍ول‌ ‌از ج‍م‍ل‍ه‌ ‌آث‍‍ار دی‍ن‍‍ی‌ ‌ای‍ن‌ ش‍‍ه‍رس‍ت‍‍ان‌ ‌ه‍س‍ت‍ن‍د.


ش‍‍ه‍ر ش‍وش‌ درش‍م‍‍ال‌ ‌غ‍رب‌ خ‍وزس‍ت‍‍ان‌ ، ش‍‍ه‍ر‌ی‌ ‌اس‍ت‌ ب‍‍ا ق‍دم‍ت‌ چ‍ن‍د ‌ه‍ز‌ار س‍‍ال‍ه‌ ک‍ه‌ ت‍‍اری‍خ‌ ، ن‍‍ام‌ ‌آن‌ ر‌ا ب‍ه‌ ‌ع‍ن‍و‌ان‌ ن‍خ‍س‍ت‍ی‍ن‌ خ‍‍اس‍ت‍گ‍‍اه‌ ش‍‍ه‍رن‍ش‍ی‍ن‍‍ی‌ و ی‍ک‍ج‍‍ان‍ش‍ی‍ن‍‍ی‌ در ‌ای‍ر‌ان‌ ب‍ه‌ ث‍ب‍ت‌ رس‍‍ان‍ده‌ ‌اس‍ت‌ .


‌ای‍ن‌ ش‍‍ه‍ر ح‍دود دو‌ه‍ز‌ار و 400 س‍‍ال‌ پ‍ی‍ش‌ ، م‍رک‍ز و پ‍‍ای‍ت‍خ‍ت‌ دو ‌ام‍پ‍ر‌اطور‌ی‌ ب‍زرگ‌ و م‍ت‍م‍دن‌ ‌ای‍لام‌ و ‌ه‍خ‍‍ام‍ن‍ش‍‍ی‌ ب‍وده‌ ‌اس‍ت‌ ک‍ه‌ ف‍رم‍‍ان‌ ج‍‍ه‍‍ان‍‍ی‌ ح‍ق‍وق‌ ب‍ش‍ر ک‍وروش‌ ک‍ب‍ی‍ر در ‌ای‍ن‌ م‍ن‍طق‍ه‌ ی‍‍اف‍ت‍ه‌ ش‍ده‌ ‌اس‍ت‌ . ب‍ق‍‍ای‍‍ا‌ی‌ دور‌ان‌ ب‍‍اش‍ک‍وه‌ ش‍وش‌ دروی‍ر‌ان‍ه‌ ‌ه‍‍ا‌ی‌ چ‍‍ه‍‍ارت‍پ‍ه‌ "‌آک‍روپ‍ل‌ "، ت‍پ‍ه‌ "‌آپ‍‍اد‌ان‍‍ا"، ش‍‍ه‍ر "ش‍‍ا‌ه‍‍ی‌ "، ش‍‍ه‍ر"ص‍ن‍‍ع‍ت‍گ‍ر‌ان‌ ی‍‍ا پ‍ی‍ش‍ه‌ ور‌ان‌ " ب‍ه‌ ج‍‍ا‌ی‌ م‍‍ان‍ده‌ ‌اس‍ت‌ . م‍ق‍ب‍ره‌ "د‌ان‍ی‍‍ال‌ ن‍ب‍‍ی‌ (‌ع‌ )" ق‍ل‍‍ع‍ه‌ ش‍وش‌ "ش‍‍ه‍ر ش‍‍ا‌ه‍‍ی‌ "، "ک‍‍اخ‌ ش‍‍اوور" وم‍‍ع‍ب‍د ب‍‍اس‍ت‍‍ان‍‍ی‌ "چ‍‍غ‍‍ازن‍ب‍ی‍ل‌ " ‌از م‍‍ه‍م‍ت‍ری‍ن‌ ‌آث‍‍ار ‌ای‍ن‌ ش‍‍ه‍رس‍ت‍‍ان‌ ب‍ه‌ ش‍م‍‍ار م‍‍ی‌ ‌آی‍ن‍د.


ش‍‍ه‍ر س‍ه‌ ‌ه‍ز‌ار س‍‍ال‍ه‌ دور‌ان‍ت‍‍اش‌ (م‍‍ع‍ب‍د چ‍‍غ‍‍ازن‍ب‍ی‍ل‌ ) در ن‍زدی‍ک‍‍ی‌ ش‍‍ه‍ر ک‍ن‍ون‍‍ی‌ ش‍وش‌ ‌از ‌آث‍‍ار ث‍ب‍ت‌ ش‍ده‌ ج‍‍ه‍‍ان‍‍ی‌ ف‍‍ه‍رس‍ت‌ ی‍ون‍س‍ک‍و م‍‍ی‌ ب‍‍اش‍د ک‍ه‌ ش‍ک‍وه‌ و ‌ع‍ظم‍ت‌ خ‍‍اص‍‍ی‌ د‌ارد.


ش‍وش‍ت‍ر، ش‍‍ه‍ر س‍‍ازه‌ ‌ه‍‍ا‌ی‌ ‌آب‍‍ی‌ ش‍گ‍ف‍ت‌ ‌آور و گ‍ن‍ج‍ی‍ن‍ه‌ م‍‍ه‍ن‍دس‍‍ی‌ ‌آب‌ ‌ای‍ر‌ان‌ ب‍‍اس‍ت‍‍ان‌ در خ‍وزس‍ت‍‍ان‌ ح‍ک‍‍ای‍ت‌ دی‍گ‍ر‌ی‌ د‌ارد ک‍ه‌ ‌آس‍ی‍‍اب‍‍ه‍‍ا و ‌آب‍ش‍‍ار‌ه‍‍ا‌ی‌ ‌آن‌ در ک‍ن‍‍ار ب‍‍اف‍ت‌ ق‍دی‍م‍‍ی‌ خ‍‍اص‌ ب‍‍ا م‍ح‍ل‍ه‌ ‌ه‍‍ا و خ‍‍ان‍ه‌ ‌ه‍‍ا‌ی‌ ق‍دی‍م‍‍ی‌ ش‍وش‍ت‍ر و‌اق‍‍ع‌ در 95 ک‍ی‍ل‍وم‍ت‍ر‌ی‌ ش‍م‍‍ال‌ ‌ا‌ه‍و‌از ن‍ی‍ز گ‍و‌اه‌ ت‍‍اری‍خ‌ ک‍‍ه‍ن‌ ‌ای‍ن‌ س‍رزم‍ی‍ن‌ ‌اس‍ت‌ .


ی‍‍ادم‍‍ان‍‍ه‍‍ای‍‍ی‌ چ‍ون‌ "ک‍لاه‌ ف‍رن‍گ‍‍ی‌ "، ‌آس‍ی‍‍اب‍‍ه‍‍ا ی‍‍ا ‌آب‍ش‍‍ار‌ه‍‍ا"، ق‍ل‍‍ع‍ه‌ "س‍لاس‍ل‌ "، پ‍ل‌ "ش‍‍اپ‍ور‌ی‌ "، م‍س‍ج‍د ج‍‍ام‍‍ع‌ ، ‌ام‍‍ام‍ز‌اده‌ ‌ع‍ب‍د‌ال‍ل‍ه‌ ‌از ج‍م‍ل‍ه‌ ‌آث‍‍ار ‌ارزش‍م‍ن‍د ‌ای‍ن‌ ش‍‍ه‍ر ‌اس‍ت‌ ک‍ه‌ ‌از دوره‌ ‌ه‍‍ا‌ی‌ م‍خ‍ت‍ل‍ف‌ ت‍‍اری‍خ‍‍ی‌ در دل‌ ‌آن‌ ب‍ه‌ ج‍‍ا‌ی‌ م‍‍ان‍ده‌ ‌ان‍د.


م‍س‍ج‍دس‍ل‍ی‍م‍‍ان‌ ر‌ا ش‍‍ای‍د ب‍ت‍و‌ان‌ ن‍خ‍س‍ت‍ی‍ن‌ ش‍‍ه‍ر پ‍‍ارس‍‍ی‌ در خ‍وزس‍ت‍‍ان‌ و ج‍ن‍وب‌ ‌غ‍رب‌ ‌ای‍ر‌ان‌ ب‍ه‌ ش‍م‍‍ار ‌آورد، ‌ای‍ن‌ ش‍‍ه‍ر ب‍ه‌ رو‌ای‍ت‍‍ی‌ ‌ه‍م‍‍ان‌ ش‍‍ه‍ر "پ‍‍ارس‍وم‍‍اش‌ "، ن‍خ‍س‍ت‍ی‍ن‌ ش‍‍ه‍ر ‌آری‍‍ای‍ی‍‍ه‍‍ا‌ی‌ م‍‍ه‍‍اج‍ر ب‍ه‌ ‌ای‍ن‌ س‍رزم‍ی‍ن‌ ‌اس‍ت‌ . م‍‍ع‍ب‍د "ب‍ردن‍ش‍‍ان‍ده‌ " م‍رب‍وط ب‍ه‌ دوره‌ پ‍‍ارت‍‍ه‍‍ا، ص‍ف‍ه‌ "س‍رم‍س‍ج‍د" و ‌آت‍ش‍ک‍ده‌ ‌آن‌ ب‍ه‌ ‌ه‍م‍ر‌اه‌ چ‍‍اه‌ ن‍م‍ره‌ ی‍ک‌ ب‍ه‌ ‌ع‍ن‍و‌ان‌ ن‍خ‍س‍ت‍ی‍ن‌ چ‍‍اه‌ ن‍ف‍ت‌ ‌ای‍ر‌ان‌ و خ‍‍اورم‍ی‍‍ان‍ه‌ ‌از ج‍م‍ل‍ه‌ ‌آث‍‍ار ت‍‍اری‍خ‍‍ی‌ ‌ای‍ن‌ ش‍‍ه‍ر ‌ه‍س‍ت‍ن‍د. در ش‍‍ه‍رس‍ت‍‍ان‌ ر‌ام‍‍ه‍رم‍ز، ش‍‍ه‍ر س‍ل‍م‍‍ان‌ ف‍‍ارس‍‍ی‌ ق‍ل‍‍ع‍ه‌ "د‌ا و دخ‍ت‍ر"‌از دور‌ان‌ س‍‍اس‍‍ان‍‍ی‌ ، ش‍‍ه‍ر "م‍خ‍ت‍‍ارک‌ " ی‍‍اد‌آور ق‍ی‍‍ام‌ س‍ی‍‍ا‌ه‍‍ان‌ ‌ع‍ل‍ی‍ه‌ ح‍ک‍وم‍ت‌ ‌ع‍ب‍‍اس‍ی‍‍ان‌ و "ت‍ل‌ ب‍رم‍‍ی‌ " ب‍زرگ‍ت‍ری‍ن‌ س‍‍ای‍ت‌ ‌ای‍لام‍‍ی‌ ن‍ی‍ز ‌از ج‍م‍ل‍ه‌ ی‍‍ادم‍‍ان‍‍ه‍‍ا‌ی‌ ت‍‍اری‍خ‍‍ی‌ ‌آن‌ ‌ه‍س‍ت‍ن‍د ک‍ه‌ در ‌ای‍ن‌ ش‍‍ه‍رس‍ت‍‍ان‌ و‌اق‍‍ع‌ در ش‍رق‌ خ‍وزس‍ت‍‍ان‌ ق‍ر‌ار د‌ارن‍د.

» ادامه مطلب

آتشکده

آتشکده
خبرگزاري ميراث فرهنگي_ گردشگري_ مرتضي دزفولي_ اگر آتشکده، اين ساختمان زادبومي ايراني مورد توجه و ديدار قرار گيرد و ديدار از آن‌ها در گشت‌هاي فرهنگي جاي خود را پيدا كند، اهميت آن معلوم خواهد شد و آنگاه مي توان اميدوار بود که آتشکده ها هم مانند ساختمان هاي ديگر بازسازي شوند و اين بخش از معماري ايراني براي آيندگان به يادگار بماند.
پيدايش آتش
در اسطوره ايراني هوشنگ پيشدادي، کاشف آتش است. روزي هوشنگ از شهر بيرون رفت، ماري ديد و به او سنگي پرت کرد، مار فرار کرد اما از خوردن دو سنگ جرقه اي و آتشي پديد آمد، هوشنگ آن فروغ را هديه ايزدي دانست و جشني گرفت و آن را سده نام گذاشت. در ديگر اسطوره ايراني آتش هفتمين آفرينش مادي هرمز است.
در اسطوره هاي يوناني مي‌خوانيم پس از آن که زئوس خداي خدايان از جنگ بزرگ فارغ شد و بر سرير خدايي نشست پرومتئوس(پرومته) را فراخواند و به او گفت که از گل رس کالبد انسان را به شکل جاودانان بسازد تا او در آن روح بدمد. پس از اجراي فرمان، زئوس، پرومتئوس را بر آن داشت که چيزهاي لازم را به انسان بياموزد مگر آتش که مخصوص جاودانان است. پرومته همه فنون و صنعت ها را به انسان آموخت و نخواست که انسان بازيچه خدايان باشد پس هنگامي که هليوس خداي آفتاب مي رفت تا ارابه خورشيد را به مغرب کشد پرومتئوس کنار دروازه غرب پنهان شد و همين که هليوس خواست از آن جا رد شود ساقه ي رازيانه اي را به زير چرخ زرين ارابه او ماليد تا ساقه آتش گرفت و آن را به انسان داد.
انسان بدوي پس از دست يابي به آتش، آن را در شمار پرستيدني هاي خود به شمار آورد. آتش براي انسان اوليه کاربرد دفاعي داشت و بعد براي طبخ غذا مورد استفاده قرار گرفت.

پيدايش آتش به روايت شاهنامه فردوسي
يکي روز شاه جهان سوي کوه /گذر کرد با چند کس هم گروه/ پديد آمد از دور چيزي دراز/ سيه رنگ و تيره تن و تيزتاز دو چشم/ از بر سر چو دو چشمه خون/ ز دود دهانش جهان تيرگون/ نگه کرد هوشنگ با هوش و سنگ/ گرفتش يکي سنگ و شد تيزچنگ/ به زور کياني رهانيد دست/ جهان سوز مار از جهان جوي جست/ برآمد به سنگ گران سنگ خرد/ همان و همين سنگ بشکست گرد/ فروغي پديد آمد از هر دو سنگ/ دل سنگ گشت از فروغ آذرنگ/ نشد مار کشته وليکن ز راز/ ازين طبع سنگ آتش آمد فراز/ جهان دار پيش جهان آفرين/ نيايش همي کرد و خواند آفرين/ که او را فروغي چنين هديه داد/ همين آتش آن گاه قبله نهاد/ بگفتا فروغيست اين ايزدي/ پرستيد بايد اگر بخردي/ شب آمد برافروخت آتش چو کوه/ همان شاه در گرد او با گروه/ يکي جشن کرد آن شب و باده خورد/ سده نام آن جشن فرخنده کرد/ ز هوشنگ ماند اين سده يادگار/ بسي باد چون او دگر شهريار/ کز آباد کردن جهان شاد کرد/ جهاني به نيکي ازو ياد کرد

آتش مقدس
در بسياري دين ها، آتش تجلي يک خدا است. نيايش آتش اصل و ريشه هند و ارپايي دارد. در هند خداي آتش آگني نام دارد که شباهت آن با واژه ايگنيس لاتيني به معناي آتش قابل توجه است. ايندرا خداي هندويي با ريشه آريايي ابتدا يک آذرخش – خدا بود.در يونان هسيتا ايزدبانوي آتش خانگي، هفائيستوس ايزد آتش و آتشفشان ها و هليوس ايزد خورشيد بوده است. در روم باستان وستا خداي آتش و در چين جورونگ روح آتش بوده است. در ليتواني خداي آتش اگنيس سزونتا Ugnis Szventa نام داشت. در آشور و بابل آتش دو ايزد بزرگ داشت جيبيل فرزند آنو آسمان و نوسکو پيام آور بعل ايزد آسمان. در مصر آتش تطهيرکننده بود. ايزد نگهبان آتش نزد ايرانيان باستان آذر نام دارد که روز نهم هر ماه خورشيدي و ماه نهم هر سال خورشيدي به نام او است. اولين نشانه نيايش آتش در دوران تاريخي ايران مربوط به نقش برجسته کورانگون فارس متعلق به دوره ايلامي است، در اين نقش برجسته پايه اشتعال آتش حجاري شده است.

انواع آتش در اوستا
انواع آتش در اوستا 7 گونه است:
1- اسپنيشته: آتش بهشتي(spenishta)
2- خورنه: آتش فر و شکوه(xvarana)
3- وازيشته: روشنايي ظاهري(vazishta)
4- وهوفراينه: حرارت طبيعي نشان دهنده حيات(vohofrayana)
5- اوروازيشته: حرارت موجود در گياهان (urvazishta)
6- برزي سونگهه: حرارت نهان در سنگ و آب(berezisavangha)
7- آتر يا آذر: آتش عادي(atra)

انواع آتش در دين زرتشتي
در آيين زرتشتي آتشي که مانا بوده و از آن نگهداري مي شده سه گونه بوده است:
1- آتش دادگاه: اين آتش همان آتش آتشدان خانه ها بوده است، مراسم تقديس نداشته و در صورتي که فرزندان زندگي جديدي آغاز مي کرده اند از اين اجاق آتشي بر مي داشته و به خانه جديد منتقل مي کرده اند.
2- آتش آدران(آدريان، درمهر): اين آتش از چهار آتش ترکيب مي شده است، آتش اجاق فرماندار محل، آتش اجاق فرمانده نظامي محل، آتش اجاق قاضي محل، آتش اجاق کشاورز محل. ايجاد اين آتش يک ماه طول مي کشيده و با مراسم تقديس همراه بوده است.
3- آتش بهرام(ورهرام): اين آتش ترکيبي است از 15 آتش زميني و يک آتش با منشا آسماني(برق آسمان). آمده است که اين آتش بايد 1128 بار تطهير مي شده و مراسم تقديس آن يک سال به طول مي انجاميده است. 15 آتش زميني عبارت بودند از: آتش آتشدان پادشاه/استاندار/فرماندار، فرمانده ارتش، پيشواي دين، درويش/صاحب دل، زرگر، کوزه گر، آجرساز، رنگرز، ضرابخانه، آهنگر، اسلحه ساز، نانوا، تقطير، چوپان، مرده سوز و برق آسمان. اهميت به سزايي داشته و خاموش شدن آن با خاموش شدن دين همراه شمرده مي شده است. شاهان ساساني پيش از تاجگذاري پياده به مکاني که آتش ورهرام در آن نگهداري مي شد مي رفتند و در آن جا تاجگذاري مي کردند.

سه آتشکده معروف
زرتشتيان آتش هاي سه گانه خويش را به اسطوره ها مي رسانند و مي گويند که سه آتش، در پشت گاو اساطيري سريشوک Srishok در دوره ي تهمورث نگهداري مي شد.
در زير نام آتشکده به پهلوي ، جايگاه، کوه نزديک به آن و طبقه‌اي كه از آن استفاده مي‌كردند، آمده است:
آتش فرنبغ(Faranbag)، کاريان، کوه خورهمند، موبدان
آتش گشنسب(Gushnasp)، شيز، کوه اسنوند، جنگجويان
آتش برزين مهر(Burzenmihr)، ريوند، کوه ريوند(شمال غرب نيشابور)، کشاورزان

آتشکده هاي تاريخي ديگردر تاريخ از آتشکده هاي مشهور ديگري نيز ياد شده است که برخي از آن ها عبارتند از:
آتشکده باکو: در روستاي سوراخاني حدود 15 کيلومتري باکو که گفته مي شود از حدود 400 سال پيش از ميلاد روشن بوده است. از سال 1975 ميلادي آتش اين آتشکده دوباره روشن شده است.
آتشکده بردسوره: در بخارا
آتشکده آذرشب: در بلخ، که آورده اند مکان گنج هاي افسانه اي گشتاسب بوده است.
آتشکده آذرنوش: در بلخ که فردوسي در شاهنامه آن را نوش آذر گفته و چنين سروده است: شهنشاه لهراسب در شهر بلخ/ بکشتند و شد روز ما تار و تلخ/ وز آن جا به نوش آذر اندر شدند/ رد و هيربد را همه سر زدند

آتشکده
در نوشيجان بين همدان و ملاير دو آتشگاه پيدا شده است که از دوره ي مادي باقي مانده است، ساختمان يکي از آن ها به گونه اي است که نشان مي دهد از آن به صورت مخفيانه استفاده مي شده است و ديگري صورتي علني داشته است. در زمان هخامنشيان آتش در فضاي باز و بر روي سکوي بلند شعله ور مي شد. گيرشمن مي نويسد:
"ما سه معبد متعلق به دوره هخامنشي مي شناسيم، يکي در پاسارگاد که به امر کوروش ساخته شده، ديگري در نقش رستم در جبهه مقبره داريوش که شايد به دستور خود او بنا شده، و سومين در شوش، که ظاهرا متعلق به زمان اردشير دوم است. هر يک از آن ها به شکل برجي مکعب و داراي يک اتاق است، که توسط پلکان به سوي آن مي رفتند، و در اين جا مغ آتش مقدس را نگهباني مي کرد. تشريفات ديني را در هواي آزاد انجام مي دادند."
اما از قرن 4 ميلادي و به ويژه در دوره ساسانيان با توسعه آيين زرتشت مقرر شد که نبايد نور آفتاب بر آتش بتابد و با آب پاک باران خاموش نشود، آتش پس از آن زير سايبان قرار گرفت و آن را چهارتاقي ناميدند. زرتشتيان بدون نزديک شدن به آتش، آن را هنگام نيايش مشاهده مي کردند. به اين نکته بايد توجه داشت که در برخي جاها آتش در تمام روزهاي سال در آتشکده قرار نداشته است بلکه آن را در روستاي نزديک يا محل مناسبي روشن نگاه مي داشته اند و براي اجراي مراسم آن را به آتشکده منتقل مي کرده اند و پس از اجراي مراسم آن را به همان محل برمي گردانده اند. بنا به نوشته هاي پهلوي مراسم يسنا خواني در آتشکده توسط 7 موبد انجام مي گرديد و يزش نام داشت.
آتشکده جز پرستشگاه، دادگاه، درمانگاه و آموزشگاه هم شمرده مي شد و جز موبد يا مغ، طبيب، مدرس، منجم و سالنامه نگار هم در ساختمان هاي اطراف آن ساکن بودند.
ريچارد فراي مي نويسد نويسندگان اسلامي از بسياري آتشکده در سراسر ايران دچار شگفتي شدند. واگذاري يک آتشکده کاري بس پرثواب بوده و گاهي به نام وقف کننده ناميده مي شده است و براي نگهداري زمين و ثروت زياد بر آن وقف مي شده است.
ساختمان آتشکده
آ.پوپ مي نويسد:"نقشه و ساختار آتشکده هاي ساساني چنان ساده و پر هيبت بود که تاثير زيادي بر شرق و غرب داشت. در سرزمين هاي بودايي آتشکده به معبد بودايي شباهت يافت و در غرب کليساهاي قديمي چنان به آتشکده شبيه بود که به تناوب مسيحيان و زرتشتيان از يک بنا استفاده مي کردند. پذيرش معماري ساساني از سوي مسيحيان باعث شد که همين نقشه آتشکده ساساني در يک رشته از کليساهاي ارمنستان تکرار شود و در بالکان پخش شود. "
آتشکده از سه عنصر مشخص تشکيل شده است: يک پي بزرگ چهارگوش با چهار پايه، يک چهارگوش متحدالمرکز کوچک تر بر بالاي اين پي و گنبدي بر روي اين چهار گوش واسطه.گچ بري تزئين اصلي به حساب مي آمده و اندود ضخيمي ديوارهاي ناهموار را مي پوشانده است.
علي اکبر سرافراز ساختمان آتشکده ها را بر سه گروه مي داند:
1- چهارتاقي: اساس اين آتشکده ها عبارتند از فضاي مربع شکلي که در چهارگوشه آن، چهار جرز بلند قرار گرفته است که به وسيله يک قوس اتصالي به هم مربوط مي شوند مانند چهارتاقي هاي کازرون، جره، خيرآباد، نياسر، جزيره خارک، نطنز، تنگ چک چک
2- چليپا: اساس آن تقريبا همان معماري چهارتاقي است که جهت تحکيم بيشتر پايه جرز استفاده شده است مانند عبدل آباد بم، خرم دشت کاشان، بازه هور خراسان
3- داراي رواق: همان چهارتاقي يا چليپا داراي رواق يا دالاني براي طواف در پيرامون خود مانند آذرگشنسب، آذربرزين مهر، قصر شيرين، فراش بند

آتش در زيارتگاه هاي زرتشتي
در برخي زيارتگاه هاي زرتشتي ممکن است آتش روشن باشد اما اين مکان ها آتشکده شمرده نمي شوند و غالب آن ها نيز پس از دوره ساساني ايجاد شده اند.مشهورترين زيارتگاه هاي زرتشتي عبارتند از:
پير نارکي، پير نارستانه، پير سبز(چک چک)، پير هريشت، پيربانو، ستي پير، درب مهر کرمان، شاه ورهرام ايزد کرمان، شاه مهر ايزد کرمان

آتشکده و چهارتاقي هاي ثبت شده در فهرست ميراث فرهنگي:
در زير نام آتشکده، جايگاه، دوره و شماره ثبت آتشكده‌ها و چهارتاقي‌ها آمده است.
آغميون استان آذربايجان شرقي، سراب، روستاي آغميون، ساساني، 794
قاضي کندي استان آذربايجان شرقي، شهرستان هشترود، بخش مرکزي، روستاي قاضي کندي، ساساني، 12442
تخت سليمان استان آذربايجان غربي، تکاب اشکاني،ساساني، 308
قلعه کهنه استان اصفهان، کاشان، خرم دشت، ساساني، 431
نياسر استان اصفهان، کاشان، نياسر، ساساني، 316
کوشک استان اصفهان، نطنز، شرق مسجد جامع نطنز، ساساني، 187
آتشگاه استان اصفهان، 7 کيلومتري غرب اصفهان، جاده نجف آباد- اصفهان، ساساني، 380
چهارتاقي شيرکوه استان اصفهان، شهرستان نائين، دشت شيرکوه، روستاي سيرو ،ساساني، 7222
آتشکده ابيانه استان اصفهان، شهرستان نطنز، روستاي ابيانه، محله ميان ده ،ساساني، 14981
چهارقاپي استان ايلام، بخش مرکزي، جنب روستاي سرخ آباد ،قرون اول اسلامي، 2746
آتشکده سياهگل استان ايلام، شهرستان ايوان، بخش زرنه، منطقه سياهگل ،ساساني، 2793
آتشکده سرابله استان ايلام، شهرستان شيروان و چردوال، بخش مرکزي، روستاي هويشکان ،ساساني، 7985
چهارتاقي مولاب استان ايلام، شهرستان آبدانان، 600 متري شرق و کنار روستاي مولاب ،ساساني، 8447
چهارتاقي کرکلک ورميان استان ايلام، شهرستان شيروان و چرداول، بخش شيروان، بين دو روستاي باباشمس و ورميان اواخرتاريخي،قرون اوليه اسلامي، 9507
آتشکده کلم استان ايلام، شهرستان دره شهر، بخش بدره، روستاي کلم ،اواخر تاريخي اسلامي، 9531
چهارتاقي قجر استان ايلام، بخش مرکزي، دهستان ميش خاص، روستاي قجر، ساساني، 15602
چهارتاقي تاق گاورين استان ايلام، شهرستان شيروان و چرداول، بخش مرکزي، دهستان شباب، روستاي تاق گاورين ،ساساني، 16895
آتشکده چم نرگسي استان بوشهر، شهرستان دشتستان، منطقه پشتکوه، تنگ ارم ،ساساني، 6508
تپه ميلي استان تهران، شهرري ،ساساني، 407
تخت رستم استان تهران، بخش مرکزي، شهرستان شهريار اشکاني، ساساني، 289
چهارتاقي سيمين دشت استان تهران، شهرستان فيروزکوه، 3کيلومتري شمال غرب سيمين دشت، نزديک روستاي حصاربن ،قرن3و4ه.ق. ،4404
بازه هور استان خراسان رضوي، يک کيلومتري جنوب روستاي رباط سفيد ،ساساني، 39
چهارتاقي سنگبر استان خراسان رضوي، شهرستان مشهد، بخش مرکزي، دهستان کنويست، 50 متري غرب روستاي سنگبر ،تيموري، 11018
آتشکده آذربرزين مهر(چهارتاقي ديو) استان خراسان رضوي، 5 کيلومتري شمال غربي سبزوار، بخش داورزن، 7 کيلومتري روستاي ديوند ،ساساني، 4035
چهارتاقي ميرمظفر استان خراسان رضوي، شهرستان سبزوار، بخش خوشاب، دهستان دره يام، روستاي بابالنگر ،ساساني، 11774
چهارتاقي قوژد استان خراسان رضوي، شهرستان گناباد، بخش مرکزي، دهستان حومه، روستاي قوژد ،قاجاريه، 12923
مسجد سليمان استان خوزستان، مسجد سليمان اشکاني، ساساني، 300
چهارتاقي بدر نشانده استان خوزستان، ميدان نفت ،اشکاني، 372
دره شامي استان خوزستان، ايذه ،ساساني، 49
چهارتاقي سيم بند استان خوزستان، 50 کيلومتري جاده مسجد سليم ،ساساني، 2292
آتشکده تشوير استان زنجان، 15 کيلومتري گيلوان، بخش طارم عليا ،ساساني، 983
آتشکده پيرچم استان زنجان، بخش طارم عليا، شهرستان آب بر ،ساساني، 984
آتشکده الزين استان زنجان، قريه الزين، بخش طارم عليا ،ساساني، 985
کوه خواجه استان سيستان و بلوچستان، درياچه هامون ،اشکاني، 54
کرکوي استان سيستان و بلوچستان، کرکوي ،ساساني، 119
ميل اژدها استان فارس، نورآباد ممسني ،اشکاني، 356
فراش بند استان فارس، مغرب فيروزآباد، فراش بند ،ساساني، 88
جره استان فارس، بين راه کازرون و فراش بند، دهستان جره ،ساساني، 312
کازرون استان فارس، کازرون، روستاي پل آبگينه ،ساساني، 331
تنگ کرم استان فارس، شمال فسا، تنگ کرم ،ساساني، 264
چهارتاقي(اکنون مسجد) استان فارس، ايزدخواست، ساساني، 376
چهارتاقي رکن آباد استان فارس، پس از پليس راه جاده شيراز- اصفهان، 150 متري سرچشمه آب رکن آباد، اسلامي، 10499
چهارتاقي سيمکان استان فارس، شهرستان جهرم، بخش سيمکان، روستاي کرته، ساساني، 6786
چهارتاقي کهنارو استان فارس، شهرستان فيروزآباد، بخش مرکزي، روستاي شهيد دستغيب، 220متري شرق پاسگاه، ساساني، 7189
چهارتاقي زاغ استان فارس، شهرستان جهرم، بخش سيمکان، 500 متري شمال روستاي زاغ، اسلامي، 7203
چهارتاقي ظالمي استان فارس، شهرستان لامرد، بخش علا مرودشت، روستاي ظالمي، ساساني، 9223
آتشکده آذرجو استان فارس، شهرستان داراب، بخش مرکزي، شمال روستاي اوغلان غز، ساساني، 15602
چهارتاقي قطب آباد استان فارس، بين راه قطب آباد به فسا، ساساني، 988
چهارتاقي فيشور استان فارس، لار، روستاي محلچه، ساساني، 2369
چهارتاقي کرسيا 1 استان فارس، شهرستان داراب، 10 کيلومتري غرب داراب، روستاي کرسيا، اسلامي 3390
چهارتاقي کرسيا 2 استان فارس، شهرستان داراب، 10 کيلومتري غرب داراب، روستاي کرسيا، 3391
چهارتاقي اوباد استان فارس، 3392
چهارتاقي رباط(پيررباط) استان فارس، 3397
چهارتاقي نقاره خانه استان فارس، شهرستان فيروزآباد، 4 کيلومتري جاده فراشبند به دهرم، ساساني، 3398
چهارتاقي رهني استان فارس،شهرستان فيروزآباد، بخش فراشبند، ساساني، 3401
چهارتاقي نودران استان فارس، فيروزآباد، بخش مرکزي، يک کيلومتري جنوب روستاي نودران، 3402
چهارتاقي تل جنگي استان فارس، شهرستان فيروزآباد، 2 کيلومتري جاده خاکي فراشبند- آقاشهيد، ساساني، 3403
چهارتاقي دارالسلام استان فارس، شهرستان شيراز، بلوار سيويه، روبروي امامزاده ابراهيم، داخل قبرستان دارالسلام، قاجاريه، 4517
چهارتاقي کنارسياه استان فارس، شهرستان فيروزآباد، بخش مرکزي، بعد از گردنه سلبکي، منطقه کنارسياه، ساساني، 4534
چهارتاقي حوزه علميه استان فارس، شهرستان لارستان، بخش مرکزي، شهر قديم لار، محله آردفروشان، کوچه روبروي مسجد حاج کاظم لاري، اسلامي، 12717
چهارتاق استان فارس، شهرستان مرودشت، بخش مرکزي، 30 کيلومتري شرق مرودشت، يک کيلومتري جنوب روستاي چهارتاق، ساساني، 13742
بقاياي چهارتاقي تل جيران استان فارس، شهرستان فيروزآباد، بخش فراشبند، جنوب روستاي کنارمالک، ساساني، 13746
بقاياي چهارتاقي علي وطني استان فارس، شهرستان داراب، بخش رستاق، جاده رستاق به طرف پشتکوه، ساساني، 14231
بقاياي چهارتاقي منصورآباد استان فارس، شهرستان فراشبند، بخش مرکزي، دهستان نوجين، دو کيلومتر پس از روستاي منصور آباد به طرف کازرون، ساساني، 14235
بقاياي چهارتاقي صحراپوش استان فارس، شهر داراب، قبرستان کهنه داراب، داخل فضاي قبرستان، صفويه، 14242
بقاياي چهارتاقي بادنجان استان فارس، شهرستان جهرم، بخش سيمکان، دهستان پشت پر، روستاي بادنجان، صفويه، 14266
بقاياي چهارتاقي قراول استان فارس، شهرستان جهرم، بخش سيمکان، دهستان پل بالا، جنوب روستاي يرج، ساساني، 15569
آتشکده نويس استان قم، بخش خلجستان، روستاي نويس، ساساني، 344
چهارتاقي کرمجگان استان قم، بخش کهک، شمال غرب روستاي کرمجگان، شرق گورستان قديمي، ساساني، 8637
چهارتاقي خيرآباد استان کهگيلويه و بويراحمد، جاده جديد گچساران به دهدشت، خيرآباد عليا، ساساني، 371
بردچله استان کهگيلويه و بويراحمد، شهرستان کهگيلويه، بخش چاروسا، روستاي بردچله ،ساساني، 8325
آتشکده کرمان استان کرمان، شهرستان کرمان، خيابان زريسف، خيابان برزو آميغي ،پهلوي اول، 4190
آتشکده دولت خانه استان کرمان، شهرستان کرمان، خيابان صمصام، کوچه مهديه ،صفويه، 6754
چهارتاقي نگار استان کرمان، شهرستان بردسير، بخش مرکزي، 19 کيلومتري شمال دهستان نگار ،ساساني، 15847
چهارتاقي چهارقاپو استان کرمانشاه ،ساساني، 150
آتشکده شيان استان کرمانشاه، شهرستان اسلام آباد غرب، بخش مرکزي، دهستان شيان، 10ک م شرق اسلام آباد غرب، روستاي شيان ،ساساني، 14400
آتشکده ميل ميگه استان کرمانشاه، شهرستان اسلام آباد غرب، بخش مرکزي، دهستان حومه جنوبي، روستاي سياه سياه ميلگه باباخان ،ساساني، 17064
چهارتاقي اوتاق استان لرستان،شهرستان پل دختر، دهستان جايدر، ا کيلومتري جنوب شرق روستاي چال کال چوب تراش ،ساساني، 18475
آتشکده آمل استان مازندران، در خرابه هاي شهر قديم آمل(چاکسر) ،قرن 9 ه ق، 1060
آتشکده کوسان استان مازندران، شهرستان بهشهر، شمال غرب روستاي آسيابسر ،اوايل اسلامي، 5410
چهارتاقي برزو استان مرکزي، اراک، سلطان آباد ،ساساني، 344
آتشکوه استان مرکزي، دليجان، 8 کيلومتري جنوب شرقي نيمور ،ساساني، 311
چهارتاقي مکتب خانه استان هرمزگان، شهرستان قشم، جزيره هرمز ،صفويه، 10931
آتشکده زرتشتيان(يزدان) استان يزد، خيابان آيت اله کاشاني، کوچه آتشکده ،پهلوي اول، 2431
درب مهر کهن استان يزد، شهر يزد، خيابان سلمان، کوچه شهيد مومني نسب ،صفوي، 14837
درب مهرنوش استان يزد، شهر يزد، بلوار شهيد عاصي، کوي گرمابه ستاره، جنب دبستان خسروي، پلاک 27 ،تيموري، 14882
آتشکده درمهر کوچه بيوک استان يزد، شهر يزد، محله کوچه بيوک ،قاجاريه، 9132
آتشکده سرده استان يزد، شهر تفت، محله سرده اواخر ،قاجاريه، 15066
چهاردري(چهارتاقي) استان يزد، شهرستان صدوق، شهر ندوشن، مجاور بقعه شيخ علي خاموش ،صفوي، 9121
درمهر اله آباد استان يزد، شهر زارچ، دهستان اله آباد ،قاجاريه، 9141
درمهر خرمشاه استان يزد، شهر يزد، محله خرمشاه، بلوار طالقاني ،قاجاريه، 9268
آتشکده و مدرسه مبارکه استان يزد، شهرستان تفت، جاده يزد- تفت، روستاي مبارکه ،قاجاريه، 11654
بناي پرستشگاه زرتشتيان استان يزد، بلوار بسيج، کوچه جنب آب انبار رستم گيو ،پهلوي، 2926
چهارتاقي عقدا(ساياط) استان يزد، قريه عقدا کنار جاده نائين اواخر ،صفويه، 1381
چهارتاقي گورستان استان يزد، شهرستان اردکان، روستاي ترک آباد، حاشيه خيابان امام، ضلع شمالي قبرستان ،پهلوي، 11511
منابع
1- قصران، حسين کريمان، انتشارات انجمن آثار ملي، 1356
2- فرهنگ اساطير يونان، ف.ژيران، برگرداننده ابوالقاسم اسماعيل پور، فکر روز، 1375
3- نيايش آتش در دين زرتشتي، رستم وحيدي، فروهر، 1381
4- مجله گردش، مقاله آتشگاه گرمابخش مراسم نيايش، علي اکبر سرافراز
5- بناهاي تاريخي و اماکن باستاني ايران، نصرت اله مشکوتي،سازمان ملي حفاظت آثار باستاني ايران،1349
6- معماري ايران، آ.پوپ، برگرداننده غلام حسين صدري افشار، فرهنگان، 1370
7- ميراث باستاني ايران، ريچارد فراي، برگرداننده مسعود رجب نيا، علمي و فرهنگي، 1368
8- ايران از آغاز تا اسلام، ر.گيرشمن، برگرداننده محمد معين، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1349

» ادامه مطلب

اتریش اتم اتمی اتهام اتوبوس اتومبیل اجتماع اجتماعي اجتماعی احزاب احضار احمد باطبی احمد شاملو احمدي نژاد احمدي‌نژاد احمدی احمدی نژاد احمدی‌نژاد اخبار اخبار بازار فارکس اختراع اختلاف اخراج اخراجی ها اخلاق ادبيات ادبی ادبیات ادعا ادیان اراذل اراذل و اوباش ارتباط ارتباطات ارتش اردبیل ارز ارزش ارشاد ارمنستان ارومیه اروپا از ازادی ازدواج ازدواج موقت اس ام اس اسانلو اسب استاد استانبول استاندار استبداد استخدام استخر استرالیا استرس استعفا استفتا استقبال استقلال استقلال اهواز استقلال تهران استیضاح اسرائيل اسرائیل اسراييل اسراپیل اسراییل اسلام اسلامی اسلحه اسپانيا اسپانیا اسکار اسکناس اشتباه اشتغال اشغال اصفهان اصلاح طلب اصلاح طلبان اصلاحات اصلاح‌طلبان اصولگرا اصولگرايان اصولگرایان اطلاع رسانی اطلاعات اعتراض اعتراف اعتصاب اعتصاب غذا اعتماد اعتماد ملی اعتیاد اعدام اعراب اعلمی افزايش افزایش افزونه افسردگی افشاگری افشين قطبي افشین قطبی افغان افغانستان افغانی اقتصاد اقتصاد ایران اقتصادی الاغ البرادعی القاعده المپيك المپیک المپیک پکن الهام الکل ام اس امارات امام امام جمعه امام حسین امام خمینی امام زمان امام علی امتحان امريكا امریکا امضا امنيت امنیت امنیت اجتماعی امید امیر کبیر امیرکبیر انتخاب انتخابات انتخابات آمریکا انتخابات ریاست جمهوری انتخابات مجلس انتخابات مجلس هشتم انتشار انتظار انتقاد انتقال انجمن انجمن اسلامی اندیشه انرژی انرژی اتمی انرژی هسته ای انرژی هسته‌ای انسان انفجار انقلاب انقلاب اسلامی انگلستان انگليس انگلیس انگلیسی انیمیشن اهانت اهل سنت اهواز اوباش اوباما اوبونتو اورانیوم اولمرت اولین اوپک اوین ايتاليا ايدز ايران ايراني اينترنت اپل اکبر اعلمی اکبر گنجی ایالات متحده ایتالیا ایدز ایده ایران ایران باستان ایران خودرو ایرانسل ایرانگردی ایرانی ایرانیان ایرانیوز ایرنا ایسنا ایلنا ایمیل اینترنت باران باراک اوباما بارداری بارسلونا بازار بازار ارز بازتاب بازداشت بازرگان بازي بازگشت بازی بازیگر باستان باستان شناسی باشگاه باغ وحش بالا موزیک بالاترين بالاترین بالاموزيك بالاموزیک بالاگربه بانوان بانک بانک مرکزی باهنر بحران بحرین بد حجابی بدحجابی بدن برابری برتر برج برج میلاد برخورد برزن عشاق برزیل برف برق برنامه برنامه نویسی برنامه هسته ای برنج برهنه بريتانيا برکناری بریتانیا بز بزرگ بزرگترین بزرگداشت بزغاله بزنگاه بسکتبال بسیج بسیجی بشر بغداد بلاگ بلاگر بلاگفا بلر بلوتوث بم بمب بمب اتم بمب اتمی بمب گذاری بمباران بن لادن بندرعباس بنز بنزين بنزین بنی صدر بهائی بهار بهایی بهترین بهداشت بهرام رادان بهشت بهشت زهرا بهنود بوتو بودجه بورس بورس ارز بوس بوسه بوش بوشهر بيماري بچه بکارت بی بی سی بی نظیر بوتو بیانیه بیل گیتس بیمار بیمارستان بیماری بیمه بین الملل بیکاری تئاتر تابستان تابلو تابناک تاج زاده تاجیکستان تاريخ تاریخ تاریخ ایران تاریخچه تاریخی تالاب تاکسی تایلند تایم تبرج تبريز تبریز تبعیض تبليغ تبليغات تبلیغ تبلیغات تجارت تجاوز تجمع تحريم تحریم تحریم اقتصادی تحصن تحصیل تحقیق تحلیل تحلیل بازار فارکس تحکیم وحدت تخت جمشید تخريب تخریب تخلف تخم مرغ ترافیک ترانه ترجمه ترس ترفند تركيه ترور تروریست تروریسم ترک ترکمنستان ترکی ترکیه تریاک تست تشیع تصادف تصاویر تصوير تصویر تصویری تظاهرات تعرض تعرفه تعطیل تعطیلات تعطیلی تعلیق تغذیه تغییر تفاوت تفریح تقلب تقویم تلفن تلفن همراه تلوزیون تلويزيون تلویزیون تم تمبر تمدن تنهایی تنگه هرمز تنیس تهدید تهران توالت تورم تورنتو توریست توریسم توسعه توفان توقيف توقیف تولد تولید توهم توهین توپ توکلی توییتر تيم ملي تکامل تکذیب تکنولوژی تکواندو تیراندازی تیم تیم ملی تیم ملی ایران تیم ملی فوتبال ثروت جاده جاسبی جاسوس جاسوسی جالب جام جام جم جام جهانی جام حذفی جام ملتهای آسیا جامعه جامعه شناسی جانباز جاوا جایزه جبهه جبهه مشارکت جدید جذاب جراحی جرج بوش جرم جریمه جزیره جستجو جشن جشنواره جعل جفنگ جلیلی جمعیت جمهور جمهوري اسلامي جمهوری جمهوری اسلامی جنایت جنبش جنبش دانشجویی جنبش زنان جنتی جندالله جنسي جنسی جنسیت جنگ جنگل جنین جهان جهانی جهنم جوان جوانان جوانی جورج بوش جورواجور جوک حادثه حاشیه حافظ حافظه حبس حج حجاب حجازی حداد حداد عادل حدادعادل حذف حراج حراست حرام حزب حزب الله حزب جوانان حسن روحانی حسنی حسین حسین درخشان حق حقوق حقوق بشر حقوق زنان حماس حماقت حمام حمایت حمل و نقل حمله حمله به ایران حمله نظامی حوادث حوزه حيوانات حکم حکومت حکومت جمهوری اسلامی حیات وحش حیوان حیوانات خاتمي خاتمی خارجی خاطرات خاطره خالکوبی خامنه اي خامنه ای خامنه‌ای خاموشی خانم خانه خانواده خاوران خاورمیانه خبر خبر نیوز خبرنگار خبرنگاران خبرگان خبرگزاری خبرگزاری فارس ختنه خدا خداحافظی خر خراسان خرافات خرس خرمشهر خرید خزر خسرو شکیبایی خشونت خشکسالی خصوصی سازی خطر خلاقیت خلبان خليج فارس خلیج فارس خميني خمینی خنده خنده دار خواب خواننده خودرو خودکشی خورشید خوزستان خون خیابان خیانت دادگاه دادگاه انقلاب داربی دارو داریوش داستان داستان کوتاه داستانک داغ داماد دانش دانش آموز دانش جعفری دانشجو دانشجويان دانشجویان دانشجویی دانشمند دانشگاه دانشگاه آزاد دانشگاه امیرکبیر دانشگاه تهران دانشگاه زنجان دانشگاه کلمبیا دانلود دانمارک داور داوری دايي دایی دبی دختر دختران در درآمد دربی درخت درخشان درد درس درمان دروغ درگذشت درگیری دریا دریاچه دریای خزر دزد دزدی دست دستشویی دستگیری دشمن دعا دعوا دفاع دفاع مقدس دلار دلفین دماوند دموکرات دموکراسی دمکراسی دندان دنيا دنیا ده نمکی دوبی دوربین دوربین مخفی دوست دوست دختر دوستی دولت دولت نهم دوم خرداد دوچرخه دين دکتر دیابت دیجیتال دیدار دیدنی دین دیوار دیپلماسی دیکتاتور دیکتاتوری رئيس جمهور رئیس جمهور رابطه رابطه جنسی رادان رادیو رادیو زمانه رادیو فردا راننده رانندگی راه آهن راهنما راک رای رایانه رایس رایگان ربات رجانیوز رد صلاحیت ردصلاحیت رسانه رستوران رشت رشد رضازاده رضایی رفتار رفسنجاني رفسنجانی رقابت رقص رم رمان رمضان رنگ رهبر رهبری روابط روانشناسی روبات روح روحانی روحانیت روز روز آنلاین روز زن روزآنلاین روزانه روزنامه روزنامه نگار روزنامه نگاران روزنامه نگاری روزه روستا روسيه روسیه روشنفکر رونالدو رویا رویترز رياست جمهوري رييس جمهور رپ رپیس جمهور رژیم رکورد ریاست جمهوری ریاضی رییس جمهور زاهدان زایمان زباله زبان زبان انگلیسی زبان فارسی زرتشت زرتشتی زلزله زمان زمانه زمستان زمين زمین زن زنان زنانه زنجان زندان زندان اوین زندانی زندانی سیاسی زندانیان سیاسی زنده زندگي زندگی زندگینامه زهرا زيبا زیبا زیبای زیبایی زیتون ساحل ساخت ساختمان سارکوزی سازمان سازمان سنجش سازمان ملل سازمان ملل متحد ساعت ساعی سال سال نو سالگرد سامسونگ سانحه سانسور سايت سايپا سایت سایت نصور سایت های خبری سایه سایپا سبز ستاره سخنرانی سد سد سیوند سرباز سربازی سردار سردار رادان سرطان سرعت سرقت سرما سرمایه سرمایه گذاری سرمربی سرور سروش سريال سرکوب سرگرمي سرگرمی سریال سعدی سعید امامی سفارت سفر سفرنامه سفرهای استانی سفیر سقوط سكس سلاح سلامت سلامتی سلما سلمان رشدی سمند سنت سنتوری سنتی سنندج سنگ سنگسار سنی سه بعدی سهام سهمیه سهمیه بندی سهمیه بندی بنزین سوئد سوال سوتی سوخت سوریه سولانا سونی سونی اریکسون سياست سياسي سينما سيگار سپاه سپاه پاسداران سپاهان سکس سکه سکوت سگ سیا سیاست سیاست خارجی سیاسی سید محمد خاتمی سیستان و بلوچستان سیستم سیستم عامل سیل سیم کارت سیما سینما سینمای ایران سینه سیوند سیگار سیگاریان شادی شاعر شاملو شاه شاهرودی شاهنامه شایعه شب شب یلدا شبکه شتر شجریان شخصیت شراب شرق شرکت شریعتمداری شریعتی شطرنج شعار شعر شغل شلاق شمال شنا شهادت شهر شهرام جزایری شهرام ناظری شهردار شهرداری شهرداری تهران شهروند شهروند امروز شهریار شهید شوخی شورا شوراها شورای امنیت شورای شهر شورای نگهبان شوروی شوهر شيراز شيعه شکار شکایت شکست شکنجه شیر شیراز شیرین عبادی شیطان شیعه صادرات صادق هدایت صانعی صدا صدا و سيما صدا و سیما صدام صداوسیما صدای آمریکا صفار هرندی صلاحیت صلح صندلی صنعت صیغه ضرغامی طالبان طبيعت طبیعت طراحی طرح طرح امنیت اجتماعی طلا طلاق طنز طوفان ظلم ظهور عارف عاشق عاشقانه عاشورا عباس عبدی عبدالله نوری عجایب عجيب عجیب عدالت عراق عرب عربستان عربستان سعودی عربی عرفان عروس عروسک عروسی عزاداری عشق عكاسي عكس علم علم و تکنولوژی علمی علي دايي علی علی آبادی علی دایی علی لاریجانی علی کردان علی کریمی علیخانی عمر عکاس عکاسی عکس عید عید فطر غذا غرب غروب غزه غم غنی سازی فاجعه فاحشه فارس فارسي فارسی فارکس فاطمه فاطمه رجبی فایرفاکس فتح فتح الله زاده فتنه فتوا فتوشاپ فجر فحشا فدراسیون فدراسیون فوتبال فرار فرانسه فرح فردوسی فردوسی پور فرزاد حسنی فرزاد کمانگر فرزند فرمانده فرهنگ فرهنگ و هنر فرهنگی فرودگاه فروش فروغ فرخزاد فساد فشار فشن فضا فقر فلسطين فلسطین فلسفه فلش فلیکر فمینیسم فناوری فوت فوتبال فوتبال ایران فوتسال فيلم فید فیروز کریمی فیزیک فیفا فیل فیلتر فیلترشکن فیلترینگ فیلم فینال قاتل قاجار قاضی قاليباف قالیباف قانون قانون اساسی قاچاق قایق قبر قتل قتل عام قدرت قدیمی قرآن قرارداد قران قربانی قرمز قزوين قزوین قشم قصاص قضاوت قطار قطبي قطبی قطر قطع برق قطع گاز قطعنامه ققنوس قلب قلعه نوعی قلعه نویی قلیان قم قهرمان قهرمانی قهوه قوانین قورباغه قوه قضائیه قوه قضاییه قيمت قیصر امین پور قیمت كارتون كاريكاتور كامپيوتر كتاب كردان كروبي كودك كودكان كيهان لاريجاني لاریجانی لایحه لباس لبخند لبنان لخت لذت لرستان لغو لندن لهستان لوگو ليگ برتر لپ تاپ لینوکس لینک لیگ لیگ برتر مادر مار مارادونا مازندران ماشين ماشین مافیا مالزی مانا نیستانی مانور مانکن ماه ماه رمضان ماهواره ماهی مایلی کهن مایکروسافت مبارزه مترو متن متهم متکی مجازات مجانی مجاهدین مجاهدین خلق مجرد مجسمه مجلس مجلس ششم مجلس شورای اسلامی مجلس هشتم مجلس هفتم مجله مجوز محاکمه محبت محدودیت محرم محرومیت محسن رضایی محسن نامجو محمد محمد خاتمی محمود محمود احمدي نژاد محمود احمدی نژاد محيط زيست محیط زیست مخابرات مخالفت مخملباف مد مدارس مدال مددی مدرسه مدرک مدل مدیر مدیریت مذاکره مذهب مذهبی مراسم مربی مرتضوی مرد مرد هزار چهره مردان مردم مرغ مرورگر مرگ مریخ مسابقه مسافر مسافرت مستند مسجد مسعود بهنود مسكن مسلمان مسلمانان مسنجر مسکن مسکو مسیح مسیح علی نژاد مسیحی مسیحیت مشارکت مشايي مشایی مشرف مشروب مشروطه مشهد مشکل مشکلات مصاحبه مصباح مصباح یزدی مصدق مصر مصرف مطبوعات مظاهری مظنه معتاد معجزه معلم معلمان معلول معماری معماری منظر مغز مقاله مقایسه ملت ملوان ملوانان ملی ممنوع ممنوعیت من منابع طبیعی مناظره منتظری منتقد منظره منچستر مهاجر مهاجرانی مهاجرت مهدی مهر مهران مدیری مهرجویی مهرورزی مهستی مهندسی مو مواد مخدر موبايل موبایل موتور موج سبز موزه موزیک موسویان موسيقي موسیقی موسیقی سنتی موش موشک موفقیت مولانا مولوی ميراث فرهنگي مک کین مکه میراث فرهنگی میلان میمون مینیمال میوه ناتو ناجا ناسا نام نامجو نامزد نامه نان ناو نبوی نجات نجوم نخست وزیر نرخ نرم افزار نرم‌افزار نروژ نشریه نشنال جئوگرافیک نظارت نظام نظامی نظر سنجی نظرسنجی نفت نقاشي نقاشی نقد نقدینگی نقره نقشه نقض حقوق بشر نماز نماز جمعه نمايشگاه نمایش نمایشگاه نمایشگاه کتاب نماینده نمایندگان نهضت آزادی نوآوری نوازنده نواندیش نوبل نوجوان نوجوانان نود نور نوروز نوزاد نوستالژی نوشابه نوشته نوکیا نویسنده نيروي انتظامي نژاد نگاه نیروگاه نیروی انتظامی نیویورک نیویورک تایمز نیک آهنگ نیک آهنگ کوثر نیکبخت نیکی کریمی هادی خرسندی هاشمي هاشمي رفسنجاني هاشمی هاشمی رفسنجانی هاله هاله اسفندیاری هاله نور هاليوود هالیوود هتل هخامنشی هدیه هرمزگان هری پاتر هزینه هسته اي هسته ای هسته‌ای هشدار هلند هم میهن همایش همجنسگرا همجنسگرایان همجنسگرایی همدان همراه همراه اول همسر همشهری هند هنر هنرمند هنرمندان هنرپیشه هنری هوا هواپيما هواپیما هودر هوش هولوکاست هوگو چاوز هویت هک هکر هیتلر هیلاری هیلاری کلینتون و واردات واشنگتن والیبال وام واکنش وب وب 2.0 وبا وبلاگ وبلاگ شـمـسـه وبلاگ نویسی وبلاگستان وبنا وردپرس ورزش ورزشگاه ورزشی وزارت وزارت ارشاد وزارت اطلاعات وزارت خارجه وزارت علوم وزارت نفت وزارت کشور وزنه برداری وزير وزیر وزیر علوم وزیر کشور وطن ولایت فقیه ولنتاین ونزوئلا وهابیت ويندوز ویدئو ویدیو ویروس ویزا ویستا ویندوز ویکی پدیا ياهو پا پادکست پارسی پارک پاریس پاس پاسارگاد پاسخ پاكستان پالیزدار پاپ پاکستان پاییز پدر پرسپوليس پرسپولیس پرشین بلاگ پرنده پرندگان پرواز پرونده پرونده هسته ای پروژه پروین پرچم پزشكي پزشک پزشکی پستان پسر پل پليس پلی تکنیک پلیس پنتاگون پهلوی پوتين پوتین پورمحمدی پوست پوستر پوشش پول پول نفت پژوهش پکن پگاه پیام پیامبر پیامک پیروزی پیشرفت پیشنهاد پیکان چادر چاق چاقی چاوز چای چت چشم چلسی چلچراغ چه گوارا چهارشنبه سوری چهره چين چپ چین ژاپن ژنتیک کابل کابینه کاخ سفید کار کاربر کارت کارت سوخت کارتون کارگر کارگران کارگردان کارگری کارگزاران کاریکاتور کاشان کاشانی کاغذ دیواری کالیفرنیا کامپیوتر کانادا کاندوم کاندیدا کاهش کتاب کتابخانه کربلا کرج کرد کردان کردستان کرمان کرمانشاه کره کره جنوبی کره شمالی کروبی کریسمس کریمی کشاورزی کشتار کشته کشتی کشف کشور کفاشیان کفش کلمبیا کلمنته کلیسا کلینتون کلیپ کمانگیر کمدی کمپین کمک کمیته انضباطی کمیک استریپ کن کنسرت کنفرانس کنکور کنگره کوبا کودتا کودک کودکان کودکی کوروش کوه کوی دانشگاه کویت کویر کپی رایت کیارستمی کیش کیهان گاردین گاز گاف گالری گاو گرافیک گراني گرانی گربه گرجستان گردشگری گرسنگی گرما گرمایش زمین گروگان گریه گزارش گزارش تصویری گشت ارشاد گفتگو گل گل آقا گلستان گلشیفته فراهانی گلوله گنجی گوسفند گوشت گوشی گوشی موبایل گوگل گوگوش گیتار گیلان یارانه یانگوم یاهو یخ یزد یلدا یهود یهودی یوتیوب یورو یورو 2008 یونان یونسکو ۱۸ تیر ۲۰۰۸ ۳۰۰ 18 تیر 2007 2008 300 Apple bbc CNN download firefox google H.Sharififar Iphone iran mp3 PDF Rock SMS yahoo youtube آب آب و هوا آبادان آبشار آتش آتش سوزی آثار باستانی آخوند آدم آذربايجان آذربایجان آرامش آرایش آرزو آرژانتین آزاد آزادي آزادی آزادی بیان آزمون آسمان آسیا آفتاب آفریقا آقا آلبوم آلمان آلودگی آلودگی هوا آمار آمريكا آمريکا آمریکا آمریکایی آموزش آموزش و پرورش آنتی ویروس آنجلینا جولی آنلاین آهنگ آواز آژانس آکسفورد آگهی آی تی آیت الله آیت الله خامنه ای آیفون آینده ائتلاف ابتکار ابر ابراهیم رها ابراهیم نبوی ابراهیم یزدی ابطحی ابومسلم ابی اتحادیه اروپا

» ادامه مطلب